بررسی انسان‌شناختی فضای میانی در مسکن سنتی و معاصر شهر شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده معماری دانشگاه تهران

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران

3 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران

چکیده

مسکن از جمله ابتدایی‌ترین و بااهمیت‌ترین نیازهای انسان است که می‌بایست مأمنی برای آرامش و آسایش ساکنین، فراتر از صرفاً یک سرپناه فراهم آورد. امروزه در ایران نگرش کمی نسبت به این امر مهم، سبب ایجاد بناهایی بدون طرح و برنامه‌ریزی و فاقد اصول لازم طراحی سکونتگاه‌هایی با کیفیت مطلوب و پاسخگو به ابعاد معنوی وجود انسان شده است. از جمله مواردی که در ساخت خانه‌های معاصر، مورد بی‌توجهی واقع شده، نقش و جایگاه فضای میانی در نواحی مسکونی است. از آنجا که خانه تصویرگر اصلی عرصه خصوصی انسان‌ها و در تقابل با آن، محیط عمومی فضایی متعلق به همگان است، ضرورت وجود فضای میانی به عنوان مرز میان محیط خصوصی و عمومی و در نقش پیونددهنده محیط درون و بیرون خانه آشکار می‌‌شود. در این پژوهش در ابتدا به تحقیق پیرامون فضای میانی پرداخته و در ادامه با مقایسه نقش آن در مسکن سنتی و معاصر ایران به پیامدهای حذف این فضا بر روی زندگی انسان‌ها اشاره شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که در معماری خانه‌های سنتی ایران، به واسطه تعریف صحیح فضای میانی پیوستگی فضایی میان بیرون و درون شکل گرفته است. در خانه‌های معاصر این فضا تعریف مشخصی نداشته و اهمیت فضایی، معنایی و کارکردی آن نادیده گرفته شده است. این رویداد منجر به از بین رفتن عوامل انسانی -محیطی همچون امنیت، حس قلمرو، حس تعلق و رضایت ساکنین و همچنین کاهش تعامل اجتماعی میان همسایگان و ایجاد ناهنجاری‌های اجتماعی در اکثر محیط‌های مسکونی معاصر شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Anthropological Study of “In-between Space” in the Traditional and Contemporary Houses in Shiraz City

نویسندگان [English]

  • Alireza Einifar 1
  • Hossein Zabihi 2
  • Mozhgan Sasani 3
چکیده [English]

Relation between inside the dweling and outside environment is needed to be considered for human settelment planning and design.This process occurs at logical hierarchy between indoor and outdoor spaces. This relevance can be developed through the definition of In-between space. This is a transfer space between dwelling and street that include “semi public–private” territory at residential areas and have a connection role for indoor and outdoor spaces. In-between space is an important subject for dwelling design that eliminate it can arise many problems in residential enviroments. Therefore, in this research, investigating about In-between space and comparison the rule of it has been emphasized for traditional and contemporary dwelling. This study investigated that traditional housing of Iran have “In-between space” as a continuity space for indoor-outdoor spaces, while in contemporary housing there is no definition for it. At the same time ignoring “In-between space” lead to disappearance of safety, sense of territory, sense of belonging, resident satisfaction and as well as decrease in social interaction between neighbor of residential areas. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human
  • In-Between Space
  • House
  • Semi-Private
  • Semi-Public

مراجع

الکساندر، کریستوفر (1376). «عرصه‌های زندگی خصوصی و زندگی جمعی»، ترجمه منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران.
بحرینی، حسین (1378). «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، هنرهای زیبا، شماره 6، دانشگاه تهران.
بلیلان اصل، لیدا (1390). «نقش فضای بینابین در هویت بخشی به گستره فضایی بافت‌های تاریخی ایران»، هویت شهر، شماره 59.
پاکزاد، جهانشاه (1386). مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری، کتاب دوم، تهران: انتشارات شهیدی.
توسلی، محمود (1376). اصول و روش‌های طراحی شهری و فضاهای مسکونی ایرانی، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
حائری، محمدرضا (1387)، خانه فرهنگ طبیعت، مرکز، تهران: مطالعات، تحقیقات شهرسازی و معماری.
دانشگر، گلرخ (1390). «تحلیل اجتماع‌پذیری محیط کالبدی متأثر از ادراک طبیعت در محیط انسان‌ساخت»، هنرهای زیبا، شماره 45.
طبیبیان، منوچهر و همکاران (1390). «بازتاب سلسله‌مراتب در شهرهای ایرانی – اسلامی»، آرمان‌شهر، شماره 7
قاسمی اصفهانی، مروارید (1383). اهل کجا هستیم، تهران: انتشارات روزنه.
گل، یان (1387). زندگی در فضای میان ساختمان‌ها، ترجمه شیما شصتی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاه.
لنگ، جان (1388). آفرینش نظریه‌های معماری (نقش علوم رفتاری در طراحی محیط)، ترجمه علیرضا عینی‌فر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مدنی پور، علی (1387). فضاهای عمومی و خصوصی شهر، ترجمه فرشاد نوریان، تهران: انتشارات پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
میرشاهزاده، شروین (1390). «نقش فضای مرزی – پیوندی در فرایند آفرینش معنا»، هویت شهر، شماره نهم
نیلاندر، اولا (1390). «معماری خانه»، ترجمه محمد صادق فلاحت، زنجان: انتشارات دانشگاه زنجان.
Alexander, C. (1964). A City is not a Tree.
Bentley, I. (1985). Responsive Environments: A manual for designers. Routledge.
Cooper, M, Clare and Wendy S (1986). Housing as if People Mattered. Berkeley: University of California press.
Gehl, J. (1996). Life between Buildings. Copenhagen. Denmark: The Danish Architectural Press.
Grosz, E. (2001). Architecture from the Outside: Essays on Virtual and Real Space, Cambridge Mass: MIT Press.
Habraken, N. (1998). The Structure of the Ordinary: form and Control in the Built Environment. Cambridge Mass: MIT Press
Hajer, M. & Reijndorp, A (2001). In Search of New Public Domain. Rotterdam: NAi.
Hertzberger, H. (1991). Lessons for Students in Architecture. Trans. Ina Rike.
Newman, O. (1972). Defensible Spaces. Macmillan Publishing Co, Inc.
Nooraddin, H. (1996). Al-finaʼ: A Study of" in Between" Spaces Along Streets as an Urban Design Concept in Islamic Cities of the Middle East with a Case Study in Cairo. Department of Town and Regional Planning, Faculty of Architecture, NTNU.
Taylor, R. B. & Brower, S. (1985). Home and Near-Home Territories. In Home Environments (pp. 183-212). Springer US.
Wlodarczyk, D. (2005). Structural Analysis of Urban Space in Residential Areas. Methodologies in Housing Research, Urban International Press, Newcastle upon Tyne, 173-187.
Zeisel, John and Mary E. Griffin (1975). Charlesview Housing: A Diagnostic Evaluation, Architecture Research Office, Graduate School of Design. Harvard University

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار