آوای مو: انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی بومی در خودتزیینی زن ترکمنی روستای دویدوخ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای هنر، دانشگاه الزهرا

2 گروه هنر، دانشگاه الزهرا

چکیده

آراستن‌ مو در ‌فرهنگ ترکمنی نشان‌دهنده معانی گسترده‌ای همچون موقعیت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، قومی و فردی است. آراستن موی زنان ترکمن از تولد آغاز می‌شود و در تمامی مراحل زندگی ادامه می‌یابد، آنچه در آراستن مو اهمیت دارد، معیارهای بومی زیبایی است. در این مقاله تلاش شده است، با مطالعه مردم‌نگارانه در روستای ترکمن‌نشین دویدوخ‌، معیارهای زیبایی بومی در خودتزیینی مو زنان‌ با رویکردی کیفی و فن‌های مصاحبه، مشاهده و اسنادی بررسی ‌‌شود. چارچوب نظری برگرفته از گرایش انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی بومیاست که در آن نقش ارزش‌های جمعی در تأثیرگذاری بر معیارهای زیبایی اهمیت دارد و بر همین اساس در این پژوهش، ارزش‌های جمعی‌ مؤثر در زیبا‌یی آراستن مو از گذشته تا به امروز در منابع موجود ترکمنی و میدان پژوهش مد نظر قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که سیاهی رنگ، بلندی مو، شباهت به موجودات طبیعی، تناسب با هویت قومی، سیاسی اقتصادی و اجتماعی در معیارهای زیبایی خودتزیینی مؤثرند. زنان در جامعه ترکمنی با آراستن موی خود، معنا‌ و مفاهیمی را تولید و از ارزش‌های جمعی استفاده می‌کنند. جامعه بومی با دیدن این نشانه‌ها مفاهیم و معانی را دریافت می‌کند. در این فرآیند هرگونه اختلال در دریافت معنا باعث خلق مفهوم زشتی می‌شود و درحالی‌که برقراری ارتباط و دریافت معنا، مفهوم زیبایی را پدید می‌آورد. زیبایی در خودتزیینی به دو بخش مادی و معنوی تقسیم می‌شود. هویت در زیبایی معنوی نقش مهمی ایفا می‌کند و نسبت به زیبایی مادی از اهمیت بالایی برخوردار است. زیبایی معنوی در خودتزیینی زنان باعث حفظ هویت و قدرت جامعه دویدوخی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sounds Hair: Anthropology of The Indigenous Aesthetic in self-decoration Turkmen village woman Doydokh

نویسندگان [English]

  • Tayebeh Ezatolahi Nejad 1
  • Zahra Rahbarria 2
1
2
چکیده [English]

The grooming of hair in Turkmen culture has vast implications such as Social,economical, political, tribal, and individual status to name a few .It begins with birth and contiones whitin every stage of life. But what matters most is the indigenous aesthetic criteria. In this article , it is been attempted to analyze the indigenous aesthetic critica in decoration women 's hair with a qualitative perspective via interview, observation, and documents. The theorical framework of this study stems from the anthropology of the indigenous aesthetic. In this branch study, the aesthetic critica influences collective values and as a result, in this study the influential collective values in grooming hair have been taken into considerntion.There can be documented and non documented references on collective values found I contexts, oral literature, common customs and beliefs.The results indicates that the blaknees of hair, the length, the similarity one bears with natural creathers, the compatibility whit individual, tribal, political, economic and social self all matter. Woman in Turkmen society convey particular meanings throngh dressing their hair and collective values changed to various lodes are used .Seeing a local Person starts to get different meanings. In this process any misinteroretation will lead to ugliness; by contrast, the proper interpretation brings about beaty. Beauty in self-decoration is divided into two categories of material and Spiritual . the Spiritual beaty weighs more these the material beauty . The Spiritual beauty culminates in the strenght of the Doydokhi society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anthropology
  • self-decoration hair
  • village Doydokh
  • Turkmen's woman
  • The Indigenous Aesthetic

مراجع

آق آتابای، فرهمند (1377). «قولپاق»، فصل‌نامه یاپراق، سال اول، شماره 2 و 3، صص: 38-39.
آهنگری، عبدالقادیر (1380). «داستان بوقاچ خان پسر دیرسه خان از کتاب دده قورقوت»، فصل‌نامه یاپراق، سال چهارم، شماره 11-13، صص: 7-10.
اعظمی، گنبد دردی (1383). نگاهی به فرهنگ مادی و معنوی ترکمن، مشهد: مولف.
امیدی، ناهید (1382). پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، دیده و دل و دست، مشهد: به نشر.
اونق، عبدالرحمان (1381). حماسه کور اوغلی، تهران: قدیانی.
پورکریم، هوشنگ (اسفند 1344 و فروردین 1345)، «ترکمن‌های ایران»، هنر و مردم، شماره 21 و 42، صص: 29- 42.
ـــــــــــــــ (1345). «دهکده‌ حجیج»، هنر و مردم، شهریور، شماره 47، صص:22-34.
ـــــــــــــــ (1345). «ترکمن‌های ایران (2)»، هنر و مردم، آذر، شماره 50، صص:22-34.
ــــــــــــــ (1346). «ترکمن‌های ایران: بررسی زمینه اجتماعی (3)»، هنر و مردم، آبان و آذر، شماره 61 و 62، صص:48-64.
ـــــــــــــ (1346). «ترکمن‌های ایران (5)»، هنر و مردم، دی‌، شماره 63،
ـــــــــــــ (1346). «ترکمن‌های ایران (5)»، هنر و مردم، بهمن، شماره 64، صص:55-62.
_______ (1349). «ترکمانان دهکده‌ قوشه تپه»، هنر و مردم، اردیبهشت 1349، شماره 91، صص:47 ـ 38.
تقوی، عقیل (1388). مردم‌شناسی ترکمن‌های ایران، عقیل تقوی، گرگان: نشر مختومقلی فراغی.
توماج نیا، جمال‌الدین (1388). «بررسی نماد شاخ قوچ (قوچوق) در فرش‌های ترکمنی»، مجموعه مقالات نخستین گردهمایی گنجینه‌های از یاد رفته هنر ایران، ج سوم (دست بافته‌ها)، تهران: متن.
جرجانی، موسی (1382). زن ترکمن، پژوهشی در نقش زنان ترکمن در ساختار اجتماعی-اقتصادی جامعه ایل نشین، گرگان: مختومقلی فراغی.
دلیجه، تقان‌گل (1379). «لباس و پوشاک ترکمن‌ها (از گذشته تا حال)»، با‌زنویسی شهروز آق آتابای، فصل‌نامه یاپراق، سال سوم، شماره 10 صص: 8-9.
ریاحی، سیمین (1370). «ازدواج در میان ترکمن‌ها»، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی، تابستان، شماره 8، صص:15-21.
ریاحی، سیمین (1371). «صنایع‌دستی زنان ترکمن»، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی، بهار و تابستان‌، شماره 11 و 12 صص: 28-37.
سارای، محمت (1378). ترکمن‌ها در عصر امپریالیسم، ترجمه قدیر ویردی رجائی، تهران: مترجم.
شادمهر، امانقلیچ (1377). نغمه‌های زنان ترکمن، گنبد: نشرحاج طلائی.
فداکار، نورقلیچ (1380). «مخدومقلی فراغی و قربان دُردی ذلیلی»، فصل‌نامه یاپراق، سال چهارم، شماره 15 ـ 14، صص: 40-41.
قاضی، مراد دوردی (1360). زهره و طاهیر، ملانفس، گرگان: عشق دانش.
ـــــــــــــ (1376). آتالار نَقلی ـ ضرب‌المثل‌های ترکمنی، گنبدکاووس: حاجی طلائی.
ــــــــــــ (1378). دیوان محمدولی کمینه‌، گنبدکاووس: نشر حاج رجال آخوند.
ــــــــــــ (1381). ترکمن فولکلوری، گرگان: عشق دانش.
ــــــــــــ (1382). ترکمن فولکلوری، گرگان: عشق دانش.
کلته، ابراهیم و پوری، عبدالمجید (1382). زیورآلات ترکمن، گنبدکاووس: ایل آرمان.
محمدی، رامونا (1388)، پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن، تهران: جمال هنر.
Condra,Jill (2013), Encycolopedia of National Dress Traditional Clothing around the World, United States of America:ABC-CLIO.
Coote, Jeremy (1989),"The Anthropology of Aesthetics and the Dangers of Maquetcentricism", In Journal of the Anthropological Study of Oxford, 20 (3): 229-243.
Coote, Jeremy (1992),"Marvels of Everyday Vision: The Anthropology of Aesthetics and the Cattle-Keeping Nilotes", In Anthropology, Art, and Aesthetics (Oxford Studies in the Anthropology of Cultural Forms), Oxford: Clarendon Press: 245–73.
Fagg, William(2006),"Introduction to Tribes and Forms in African Art",The Anthropology of Art,Blackwell:74-77.
Knowlton,Marylen (2006),Cultures of the world Turkmenistan,china:marshall Cavendish benchmark.
Leach,Edmund (1958), "Magical Hair",Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland88:147-64.
Leach, Edmond R (1967),"Aesthetics, in The Institutions of Primitive Society", edited by E. E. Evans-Pritchard, Oxford: Basil Blackwell: 25-38.
Martyn, Hammersley & Paul, Atkinson(2007) Ethnography Principal in Practice, London and New York: Routledge.
Mejitova,Jevatoba(1990),Turkmen Folk Art,Eshghabad:Veneshtor Gizdat.
Morphy, Howard (1992),"Aesthetics in a Cross-Cultural Perspective: Some Reflections on Native American Basketry",Journal of the Anthropological Society of Oxford, 23 (1): 1-16.
Morphy, Howard & Perkins, Morgan (2006),"The Anthropology of Art: A Reflection on its History and Contemporary Practice", in The Anthropology of Art: A Reader, edited by H. Morphy & M. Perkins, Malden: Blackwell: 1-32. -Murchison, Julian M (2010) Ethnography Essentials: Designing, Conducting, and Presenting Your Research, San Francisco: Jossey Bass.
 Salamone, Frank A (2004), E n c y c l o p e d i a o f religious rites,rituals, and festivals, New York & London: Routledge.
Shelton, Anthony (1992),"Predicates of Aesthetic Judgment: Ontology and Value in Huichol Material Representation", in Anthropology, Art, and Aesthetics, edited by J. Coote & A. Shelton, Oxford: Clarendon Press:209-244.
_________(2014), Turkmenistan Arts From The Land, Trevor Loomis Merrion,Jasper Waugh-Quasebarth,William Bradford Smith,Ashgabat:Chevron.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار