نظام روابط اجتماعی و فرهنگ کار در بین مکانیکی‌های همدان: مطالعه موردی خیابان چَپَرخانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی همدان

2 انسان‌شناسی، دانشگاه بوعلی همدان

چکیده

شهر میدان عمل نیروهای اجتماعی متعددی است. شهر معاصر ایرانی بیشتر شهر - ماشین است. تمامی شهرها اعم از کلان‌شهر یا روستا - شهرها مملو از خودرو و خدمات مرتبط با آن است. افراد شاغل در بخش خدمات خودرو به دلیل دارا بودن ویژگی­های مشابه فرهنگی و تمایز با سایر بخش‌های جامعه و همچنین فرهنگ مسلط در یک میدان جغرافیای خاصی گرد هم آمده و در طول زمان خرده‌فرهنگی را تولید کرده‌اند. چاپارخانه­ همدان به عنوان یک فضای شهری دربردارنده فعالیت­ها و خدمات مربوط به خودرو (مکانیکی، صافکار، نقاش و لوازم یدکی فروشان و...) است. این خدمات در تقسیم‌بندی‌های اقتصادی جزء بخش غیررسمی قرار دارند و جمعیت بالایی در این حوزه مشغول فعالیت هستند. این بستر جغرافیایی نظام روابط اجتماعی و هنجارهای خود را تولید می­کند که وارد شوندگان باید قواعد آن را بپذیرند و از آن تبعیت کنند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه­ نظام روابط اجتماعی و فرهنگ کار (نظام استاد - شاگردی) مسلط چاپارخانه با استفاده از روش­های کیفی مبتنی بر نظریه­ زمینه­ای انجام شده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد در نظام استاد- شاگردی دو الگو ”اقتدار استادکار“ و ”روابط اجتماعی تعاملی“ بر نظام اجتماعی مسلط است. الگوی اول مبتنی بر اقتدار استادکار برای حفظ شاکله­ کاری بر اساس فاصله میان سرمایه­های سه‌گانه شاگرد و استاد شکل می‌گیرد و در بستر مداخله­گرهای گوناگون دو نمود ”اقتدار عیان“ و ”اقتدار پنهان“ استادکار را سبب می‌شود. الگوی دوم در حوزه مشاغل خانوادگی و انواع مشاغل مرتبط با لوازم یدکی فروشی قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social relations systems and work cultures among Hamedanian mechanics (the case of Chaparkhaneh Street)

نویسندگان [English]

  • Asadolah Naghdi 1
  • Alireza Taherinia 2
چکیده [English]

City is a place and field for various social forces working. Contemporary Iranian city is mostly as a auto-city. All of the cities from megacities to small towns are full of cars and its related services. all persons who are active in mentioned sector gathered together in special spaces in city with specific cultural characteristics(mechanics subculture) over the years,this make their different with other parts of society and their dominant culture in a special geographical area. The Chaparkhaneh of Hamedan as an urban space includes activities and services related to car repairs.as an informal sector many people are working in this area. This geographic context provides a social relations system and values in which entrants should accept its rules and manners. The aim of the present research is to study social relations system and working culture in Chaparkhane, we used qualitative methods based on grounded theory. The finding of the research show that there are two patterns in this field the first is dominant of master of skillfully and the second one is social interaction models. . The first pattern is based on craftsman power in order to protect work formation between craftsman and apprentice and it causes two aspects: visible and invisible power of craftsman. The second pattern of interaction social relations mainly seen in the context of family base business and activities like car spare parts selling.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mechanics subculture
  • Chaparkhaneh
  • Work culture
  • craftsman-apprentice
  • social interaction
  • Grounded theory

مراجع

آژنگ، نصرالله (1387). «نام کوچه­ها، محله­ها و خیابان­های قدیمی همدان»، فصل‌نامه­ فرهنگ مردم، ویژه­ همدان (تهران)، شماره مجله: ۲۶، ص 46-38
الشیخی، صباح ابراهیم سعید (1362). اصناف در عصر عباسی، ترجمه هادی عالم­زاده، مرکز نشر دانشگاهی
بوردیو، پیر (1380). نظریه کنش، مرتضی مردیها، تهران، انتشارات نقش و نگار
تاجبخش، کیان (1384). سرمایه­ اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه. ترجمه: خاکباز، افشین؛ پویان، حسن؛ نشر شیرازه
جلایی پور، حمیدرضا و محمدی، جمال ( ۱۳۸۸). نظریه‌های متأخر جامعه­شناسی. تهران: نشر نی
سازگارا، پروین (1377). نگاهی به جامعه‌شناسی با تأکید بر فرهنگ، تهران، کویر، چاپ اول، 1377،
فکوهی، ناصر (1385). انسان‌شناسی شهری، نشر نی
فیلد، جان (1386). سرمایه اجتماعی، ترجمه: غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: کویر
فیوضات، ابراهیم (1372). بررسی تحولات نظام استاد-شاگردی در ایران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
قدسی، علی‌محمد (1382). رابطه بین حمایت اجتماعی و افسردگی (رساله­ی دکتری). دانشگاه تربیت مدرس
قدکچی، اسماعیل (1387). «درآمدی بر نقش تاریخی محلات»، فصل‌نامه­ فرهنگ مردم، ویژه­ همدان (تهران)، شماره مجله: ۲۶، ص 37-22
گروسین، هادی (1384). واژه­های همدانی، ناشر: هیرمند
رفیع‌پور، فرامرز (1387). آناتومی جامعه، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم
 روحانی، حسن (1390). «سرمایه خانواده، سنگ بنای سرمایه اجتماعی»؛ فصل‌نامه راهبرد، شماره 59
ریتزر، جورج (1388). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی
نقدی، اسداله (1393). گزارش ارزیابی اجتماعی طرح بازآفرینی مرکز محلات بام)قدیمی شهر همدان؛ شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری و دانشگاه بوعلی سینا
نقدی، اسداله؛ طاهری نیا، علیرضا؛ پاک‌سرشت، سلیمان؛ عیسی­زاده، سعید (1393). «بررسی نقش سرمایه­ی فرهنگی؛ اجتماعی در ورود به بخش اشتغال غیررسمی (مورد مطالعه شاگرد مکانیک‌های چاپارخانه همدان)»؛ فصل‌نامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران؛ دوره 3؛ شماره 1؛ 141-164
هاروی، دیوید (1379). عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه حسامیان. فرخ؛ حائری، محمدرضا؛ منادی­زاده، بهروز، نشر پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
Funkhouser, E. (1996). "The Urban Informal Sector in Central America: Household Survey Evidence". In World Development, 24(11), 1737-1751.
Flap, H. & Boxman, E. (2001). "Getting Started: the Influence of Social Capital on the Start of the Occupational Career". In Social capital: Theory and research, 159-181.
Grollmann, P. & Rauner, F. (2007). "Exploring Innovative Apprenticeship: Quality and Costs". In Education+ Training, 49(6), 431-446.
Lipscomb, R. & An, S. (2010). "Mentoring 101: Building a Mentoring relationship". In Journal of the American Dietetic Association, 110(7), 1002-1008.
Mitra, A. (2004). "Informal Sector, Network and Inter‐ci Variations in Activities: Findings from Delhi Slums". In Review of Urban & Regional Development Studies, 16(2), 154-169.
 Woods, J. G. (2012). "An Analysis of Apprentices in the US Construction Trades: An Overview of Their Training and Development with Recommendations for Policy Akers". In Education+ Training, 54(5), 401-418.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار