فمینیسم و چالش‌های تاریخی در جریان‌های فکری انسان‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی و مدرس مدعو دانشگاه مازندران

2 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران

چکیده

از دیدگاه نظریه­ فمینیستی محدودیت­های ساختاری سبب حذف زنان از فرایند تولید دانش شده است. در طول تاریخ، تولید دانش، موضوع دانش و شناخت دانشمند حوزه­‌هایی مردانه انگاشته شده­‌اند. در این نوشتار با استفاده از مرور اسنادی و فراتحلیل تاریخچه­ علم انسان‌شناسی نشان می‌­دهیم که این رشته از پیش­داوری­‌ها و دیدگاه­‌های جنسیت­زده مصون نبوده و در دوران شکل‌گیری و تحول، بسته به پارادایم‌های مسلط تاریخی جهت­گیری کرده است. جریان فمینیسم در عرصه­ دانشگاهی، رشته­ انسان­شناسی را با چالش­های هستی­شناختی، معرفت‌شناختی و روش‌ش‌ناختی­ای مواجه ساخت که سبب تغییر بنیادین پارادایم‌های پیشین شده است. سه چالش عمده در این حوزه نفی ذات­انگاری زیستی­‌شناختی، نفی تفاوت­‌های جنسیتی مغزی- هوشی و رد نظریه­ حرم و سلطه­ جنسی نرینه در نخستی­‌ها بوده است. در نتیجه، رشته­ انسان­‌شناسی در دوران معاصر، تحت تأثیر سه چالش تاریخی فمینیستی، با کنار گذاشتن دیدگاه­‌های طبیعت­‌گرایانه و برساخت­گرایانه­، به تأیید ارتباط میان پیوند میان طبیعت و تربیت گرویده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Feminism and Historical Challenges of Anthropological Approaches

نویسندگان [English]

  • Ladan Rahbari 1
  • Nader Razaghi 2
  • Heidar Janalizade 2
1
2
چکیده [English]

Feminist theory notes that structural limitations have excluded women from the process of knowledge production for a long time. Production of knowledge has been considered masculine realms in history. In this article, by using meta-analysis, we will demonstrate that anthropology has been prone to sexist presuppositions and viewpoints and its orientation has evolved according to the dominant paradigms. The feminist current has confronted anthropology with ontological, epistemological and methodological challenges in academic arena which helped develop new paradigms. Three main challenges of such nature that discipline of anthropology as faced are: the denial of biological; denial of major gender differences in brain's physical structure and functions; and denial of male sexual dominance in all primates. As a consequence, anthropology has distanced itself from naturalism and structuralism ideologies and approached towards integration of nature and nurture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anthropology
  • Epistemology
  • Essentialism
  • feminism
  • Gender
  • knowledge

مراجع

اعزازی، شهلا (1385). فمینیسم و دیدگاه­ها، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
بیسلی، کریس (1385). چیستی فمینیسم: درآمدی بر نظریه­ فمینیستی، ترجمه­ محمدرضا زمردی، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
چالمرز، آلن (1387). چیستی علم: درآمدی بر مکاتب علم­شناسی فلسفی، ترجمه­ سعید زیباکلام، ‌تهران: انتشارات سمت.
رید، اولین (1384). فمینیسم و مردم­شناسی، ترجمه افشنگ مقصودی، تهران: نشر گل‌آذین.
زیبایی­نژاد، محمدرضا و سروستانی، ابراهیم (1387). «گفتمان فمینیستی در ایران؛ نگرش‌ها و تحلیل‌ها»، حوراء، شماره­ 27، تاریخ مراجعه 29 شهریور 1393، برگرفته از
 http://www.ensani.ir/fa/content/111302/default.aspx
ضیمران، محمد (1381). میشل فوکو، دانش و قدرت، تهران: نشر هرمس.
فکوهی، ناصر (1384). تاریخ اندیشه و نظریه­های انسان­شناسی، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1386) اراده به دانستن، ترجمه­ نیکو سرخوش و افشین جهان­دیده، تهران: نشر نی.
قاراخانی، معصومه (1386). «دختران جوان و ارزش­های زنانگی (پژوهشی در میان دانش آموزان متوسطه شهر تهران)»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره­ 3، شماره­ی 9، صص 100-73.
کتاک، هانری فیلیپ (1386). انسان­شناسی: کشف تفاوت­های انسانی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
کد، لورین (1382). معرفت­شناسی و فمینیسم، ترجمه­ فاطمه مینایی، ناقد، شماره­ی یکم، صص 166-160.
گرو، بنوات (1379). زنان از دید مردان، ترجمه­ محمد جعفر پوینده، تهران: انتشارات جام.
محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی، ضد روش (1)، تهران: نشر جامعه­شناسان.
محمدپور، احمد؛ بوستانی، داریوش؛ صادقی، رسول؛ رضایی، مهدی (1388). «تحقیق فمینیستی: مبانی پارادایمی و مجادله­های انتقادی»، پژوهش زنان، دوره­ 7، شماره­ 21، صص 186-151
میل، جان­استورات (1379). انقیاد زنان، ترجمه­ علاءالدین طباطبایی، تهران: نشر هرمس
ناظری، احمدرضا (1372). «جسم پینه­ای و ارتباط آن با فرایندهای شنیداری»، مجله شنوایی­سنجی، دوره­ 2، شماره­ 1 و 2: صص 52-51.
نرسیسیانس، امیلیا (1383). مردم­شناسی جنسیت، تهران: نشر افکار.
وبر، ماکس (1382). روش­شناسیعلوماجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
واترز، ماری­آلیس (1381). پیشگفتار، در آرایش، مد و بهره­کشی از زنان، نوشته­ هاولین رید، ماری­آلیس واترز و جوزف هنسن، تهران: گل­آذین.
Alcoff, L. Potter, E. (1993). Feminist Epistemologies, New York: Routledge.
Ankney, C.D. (1992) "Sex Differences in Relative Brain Size: The Mismeasure of Woman, too?", InIntelligence, V. 16 (3-4): pp. 329-336.
Andersen, M.L. (2006) Thinking about Women: Sociological Perspectives on Sex and Gender, New York: Pearson.
Anderson, E. (1995). "Feminist Epistemology: An Interpretation and a Defense, Hypatia" In Journal of Feminist Philosophy, V. 10 (3): pp. 50-84.
Bakker, A.B.M. (2004). Introduction, in Bakker, A.B.M ed. Seeing and Knowing, Brepols Publication.
Bates, U. Denmark, F. Held, V. Helly, D. Hune, S. Lees, S. Pomeroy, S. Somerville, C. (2005). Women's Realities, Women's Choices, New York: Oxford University Press.
Borgata, E.F. Motgomery R.J.V (2000). Encyclopedia of Sociology, New York: Macmillan.
Butler, J. (2006). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity,London: Routledge.
Carmichael, J.V. (2005). Whose Knowledge Is It Anyway? Feminist Epistemology and Science, Loren Pressley: University of South Carolina, Information Source LIS 620.
Code, L. (1981). "Is the Sex of the knower Epistemologically Significant?”, Metaphilosophy, V. 12: pp. 267-276.
Colvin, J.D (1986). Proximate Causes of Male Emmigration at Pubery in Rhesus Macaques, in Rawlins R.G. Kessler M.J. Eds. the Cayo Santiago Macaques, pp. 131-157, Albany: Sunny Press.
Cosgrove, K. Mazure, C.M. Staley, J.K. (2007). Evolving Knowledge of Sex Differences in Brain Structure, Function and Chemistry,Biological Psychiatry, V. 62 (8): pp. 847-855.
DeBeauvoir, S. (1989). the Second Sex, Translated by H.M. Parshley, New York: Vintage Books.
De Jardians, J. (2010). the Madame Curie Complex, New York: Feminist Press.
Duden, B. (1998). Woman beneath the Skin, translated by Thomas Dunlap, Harvard University Press.
Fadigan, L.M. Baxter, L.M. (1984). Sex differences and Social Organization in Free-ranging Spider Monkeys, Primates, 25(3): pp. 279-294.
Fausto Sterling, A. (2000). Sexing the Body (Gender Politics and the Construction of Sexuality), New York: Basic Books.
Fisher, H. (2009). the Female Mind: Biology of 21st Century Woman, in Nicholson J.O. Creedon P.J. Lloyd W.S. Johnson P.J, Eds. the Edge of Change: Women in the Twenty-First-Century, University of Illinois Press.
Frayer, D.W. Wolpoff, W.F. (1985). "Sexual Dimorphism", In Annual Review of Anthropology, V. 14: 429-473.
Haig, B. (1997). Feminist Research Methodology, In J.P. Keeves (Ed.), Educational research methodology and measurement (2nd ed.): pp. 297-302, New York: Pergamon.
Harding, J. (1998). Sex Acts: Practices of Femininity and Masculinity, London: Sage Publications.
Harding, S. (1986). the Science Question in Feminism, Ithaca: Cornell University Press.
Hartsock. N.C.M (1997). "Comment on Heckman's "Truth and Method: Feminist Standpoint Theory Revisited": Truth or Justice?", In Signs, V. 22 (2): pp. 367-374.
Hemelrijk C.K. Wantia J. Isler K. (2008). Female Dominance over Males in Primates: Self-Organisation and Sexual Dimorphism,PLoS ONE 3(7): e2678.
Koscik, T. Oleary, D; Moser, D.J. Andreason, N.C. Nopoulos, P. (2008). "Sex Differences in Parietal Lobe Morphology: Relationship to Mental Rotation Performance", In Brain and Cognition, V. 69 (3): 451-459
Linton, R. (1976).the Study of Man, in Lee P.C and Stewart R.S. Eds. Sex Differences, New York: Urizen Books.
Martin, E. (1987). the Woman in the Body: A Cultural Analysis of Reproduction, Boston: Beacon Press.
Marks, J. (1996). "the Anthropology of Science: Science as a Humanities", In Evolutionary Anthropology, V.5, pp. 6-10.
Mead, M. (1935). Sex and Temperament in Three Primitive Societies, New York: Dell.
Rahbari, L. (2013). "Feminism and Historical Challenges in Anthropology", In International Conference on Social Science Research, ICSSR, (e-ISBN 978-967- 11768-1-8), 4-5 June 2013, Penang, Malaysia.
Ramazanoglu, C. Holland, J. (2002). Feminist Methodology: Challenges and Choices, London: Sage
Reed, E. (1978). Sexism and Science, New York: Pathfinder (NY).
Rossiter, M. W. (1995). Women Scientists in America: Before Affirmative Action: 1940-1972, Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
Saladin, K. (2012). Anatomy & Physiology: The Unity of Form and Function, New York: McGraw Hill.
Slater, K.Y. Shafner, C.M. Aureli, F. (2009). "Sex Differences in the Social Behavior of Wild Spider Monkeys (Ateles Geoffroyi Yucatanensis)", In American Journal of Primatology, 71(1): pp. 21-29.
Smith, D.E. (1999). Writing the Social: Critique, Theory and Investigations, Toronto: University of Toronto Press.
Vance, C. (1991). "Anthropology Rediscovers Sexuality: A Theoretical Comment", In Social Science and Medicine, 33(May): 537-584.
Witt, C. (1995). "Anti-Essentialism in Feminist Theory", In Philosophical Topics 23 (2), pp. 321-344.
Wood, W. Eagly, A.H (2002). "a Cross-Cultural Analysis of the Behavior of Women and Men: Implications for the Origins of Sex Differences", In Psychological Bulletin, V. 128, No. 5: pp. 699-727.
Yllo, K. Bogard, M. (1988). Feminist Perspectives on Wife Abuse, California: Thousand Oaks

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار