بررسی جایگاه «ادراکات حسی» و «احساس» در پدیده‌شناسی فضای ساخته‌شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

شناخت فضای ساخته‌شده توسط هر مردمی همان شناخت معماری آن‌ها است. از این رو پرسش از ویژگی‌های فضا و کیفیت‌ها و معانی ضمنی نهفته در آن همواره می‌تواند در مرکز پژوهش‌های معماری باشد. در این میان، «رویکرد به شناخت» پدیده فضای ساخته‌شده و نیز «ابزار شناخت» وجه تمایز میان پژوهش‌هایی از این دست و محل پرسش است. پدیده‌شناسی یکی از روش‌های معرفت‌شناسی در زمینه شناخت محسوسات است که در سده بیستم مطرح شد پدیده‌شناسی به مثابه روش و مجموعه وسایلی است که دست‌یابی شناخت به نحو انضمامی از هست ‌بودن آدمیان را ممکن می‌سازد بدانسان که آدمی آن را (هست ‌بودن خویش را) در خود احساس و ادراک کند. با توجه به بنا شدن روش پدیده‌شناسی بر تجربه فضای زیسته افراد در شناخت محسوسات، «ادراکات حسی» و «احساس» نقشی اساسی در این فرایند ایفا می‌کند. در این پژوهش تلاش شده است تا بر مبنای فلسفی پژوهش تفسیری و به روش کیفی با بهره‌گیری از طرح تحلیل گفتمان به پرسش‌های پژوهش پاسخ داده شود. نتیجه‌ها نشان می‌دهد که حضور در فضای مصنوع و درگیری کامل ادراکات حسی انسان با فضا و وجود عناصر معنابخش (داده‌های حسی) در آن، بستر ایجاد خاطرات فردی و جمعی را فراهم می‌کند، موجب به‌ یادآوری کیفیت فضایی تجربه‌شده در زمان‌های آینده خواهد شد و آگاهی جمعی از کیفیت مد نظر را موجب می‌شود. هرچه کیفیت فضایی عمیق‌تر باشد، توان خیال‌پردازی افراد را بیش‌تر درگیر و آن‌ها را از طریق تخیلشان تسخیر خواهد کرد. این خیال‌پردازی و تخیل ناشی از تجربه فضای خاطره‌انگیز احساس در مکان‌ بودگی، راحتی، آرامش و هویت‌مندی را هر چه بیش‌تر تقویت می‌کند و از این رو است که هنر معماری به ما هویت می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of “Senses & Emotion” Notions in Phenomenology of Built Spaces

نویسندگان [English]

  • Ali Akbari 1
  • Mohammad Mansour Falamiki 2
1 PhD Candidate of Architecture, Islamic Azad University, Tehran Central Branch
2 Professor, Architecture & Urbanism Faculty, Islamic Azad University, Tehran Central Branch
چکیده [English]

Question of quantity and quality of built spaces and meanings and implications inherent them, have always at the forefront of architectural researches. Meanwhile, “approach to cognition” of the phenomenon of built space as well as “means of cognition” is the difference of researches and it is in question. One of the epistemology on recognition of objects which introduced in 20th century and embraced all fields related to human life was phenomenology. Phenomenology is as a methodology and toolkit which makes possible to achieve recognition of “human being” in a concert way as human feels and perceives it. Since phenomenological method is based on lived experience of people, “senses and emotions” have a main role in this process. In this study, on the philosophical foundations of interpretative and qualitative study and by design discourse analysis approach, we have tried to find the answers of research questions. The results of the discussion show that the presence of human sensory perception in built spaces and total involvement with the space and the elements of creating meaning (as the sense data), provides the context of creation of individual and collective memories for people, as well as recalling spatiality of experienced spaces in future and collective consciousness of that quality. Deeper quality of those spaces engaged imagination of humans more and conquers them through their imagination. The fantasy and imagination of experience of evocative spaces, strengthens feeling of being in the place, welfare, comfortableness and identity and therefore, architecture gives us identity and it is the most important task of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Built space
  • Lived Experienced and Memories
  • Perception and Creating Space
  • Phenomenology of Space
  • Senses and feeling