درآمدی بر قوم‌باستان‌شناسی کوچ‌روان قره‌داغ مرکزی آذربایجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه باستان‌شناسی دانشکده هنرهای کاربردی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

2 کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

3 دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشکده هنرهای کاربردی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

هدف از نگارش این مقاله بررسی مقدماتی منطقه قره­داغ آذربایجان از سه منظر بوم‌شناختی، باستان‌شناختی و قوم‌شناختی است. این منطقه کوهستانی فاقد خاک زراعی غنی بوده و روستاهای کم‌جمعیت و اوباهای ایلات کوچ­رو، تنها زمین سیمای آن محسوب می‌شوند. بررسی‌های باستان‌شناختی نیز نشان از فقر نسبی شواهد باستانی در دوره‌های ماقبل عصر آهن دارند. موضوع اصلی این مقاله، بررسی دلایل تداوم زندگی کوچ‌رو در این منطقه تا به امروز و نشان دادن پیوستگی‌های تاریخی و بوم‌شناختی آن است. در این مقاله نشان داده می‌شود که با توجه به شاخصه‌های محیطی و بوم‌شناختی حاکم بر منطقه قره‌داغ مرکزی، سنت‌های فرهنگی موجود در آن برای مدت بیش از سه هزار سال و با محوریت کوچ‌روی عمودی تداوم یافته است. فرض اصلی آن است که تداوم شرایط بوم‌شناختی و محیطی و محدودیت‌های خاص آن موجب این پایداری و استمرار فرهنگی بلند مدت شده است. روش اصلی مورد استفاده در این پژوهش قوم‌باستان‌شناسی است. بررسی‌های باستان‌شناختی و قوم‌شناختی قره‌داغ بار دیگر نقش بنیادین زیست‌بوم را در پایداری یا ناپایداری شیوه‌های گوناگون زیستی اجتماعات انسانی بازتاب می‌دهد. روشن است که زیست‌بوم‌هایی نظیر قره‌داغ مرکزی، هرگز مجال شکل‌گیری نظام‌های استقراری و حرکت به سوی پیچیدگی‌های اجتماعی و فرهنگی را به ساکنان خود نخواهند داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An introduction to ethnoarchaeology of pastoralists, Central Qara Dagh, Azerbaijan

نویسندگان [English]

  • Vahid Askarpour 1
  • Arash Tirandaz 2
  • Bahram Ajarloo 3
1 Assistant professor in faculty of applied arts, Tabriz Islamic Art University
2 MA in Archaeology, freelance researcher, Islamic Azad University
3 Associate professor in faculty of applied arts, Tabriz Islamic Art University
چکیده [English]

The paper is concerning preliminary survey of Qaradaq region of Eastern Azerbaijan in view of ecological, archaeological and ethnographic perspectives. The region under study is poor in fertile soil, underpopulated settlements and nomadic Ubas being its dominant landscape. Indeed, archaeological investigations show the lack of considerable archaeological records up to the Iron age. The main subject matter of the paper is to investigate primary reasons behind permanence of nomadic subsistence in the region up to now as well as its historical and ecological continuation. It has been shown that there is a permanence of cultural traditions for more than three thousand years on the basis of environmental and ecological factors along with the dominance of vertical pastoralism. The main hypothesis was that the endurance in ecological and environmental conditions as well as its particular limitations is the reason behind the permanence of long-term cultural traditions. Ethno-archaeology has been chosen to undertake such a research. archaeological and ethnographical investigations of Qaradaq has been shown once more the principal role of ecosystem in permanence or impermanence of different modes of human life and subsistence. It is clear that ecosystems such as Central Qaradaq in no way allow the formation of settlement systems and moving toward social and cultural complications to occur.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Ecology
  • Ethnoarchaeology
  • Iron Age
  • Qara Dagh
  • Pastoralism
  • Shahsavan
  • Uba