بازتاب تحول گفتمان جنسیتی دورۀ قاجار بر نظام‌های فعالیتی و فضایی خانه‌های اعیانی (مطالعۀ موردی: خانه‌های اعیانی قزوین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

2 دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

4 استادیار معماری، عضو هیئت علمی دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

دگرگونی فرهنگی روابط زنان و مردان با یکدیگر در دورۀ قاجار که بیشتر مرهون روابط فرهنگی ایران با اروپا است، نظام­‌های فعالیتی و فضایی خانه‌ها را متحول کرد. هدف بررسی تحولات گفتمان جنسیتی دورۀ قاجار بر نظام‌های فعالیتی و فضایی خانه‌­های اعیانی است. سؤال اصلی این است که تحول گفتمان جنسیتی در میانه­ دوران قاجار چه تأثیری بر تحول نظام‌های فعالیتی و فضایی خانه­‌ها گذاشته است؟ روش­ پژوهش توصیفی-تحلیلی، تفسیری-تاریخی و پدیدارشناسانه و بر این مبنا بود که داده‌های مورد نیاز از میان کتب و مقالات معتبر شناسایی شد. سپس بر اساس این داده‌­ها نظام‌های فعالیتی و فضایی خانه­‌ها مورد کنکاش قرار گرفت و مشخص شد چه بخش­‌هایی از نظام‌های یادشده بر اساس گفتمان جنسیتی ساماندهی شده‌­اند؛ در ادامه اثر تحول گفتمان جنسیتی بر نظام­‌های فعالیتی و فضایی خانه­‌ها بررسی شد. چهار خانۀ اعیانی متعلق به دوران اوایل و اواخر قاجار در شهر قزوین انتخاب شد تا با مصاحبه‌­ها و مشاهدات میدانی و بررسی­‌های کتابخانه­‌ای سؤال بالا پاسخی مصداقی پیدا کند. نتایج تحقیق نشان داد پس از تحول گفتمانِ جنسیتی، نظام فعالیتی بیشتر در درون خانه متحول شده و مردان در فعالیت­‌های جمعی اندرونی با زنان مشارکت داشته‌­اند؛ درحالی‌که تا پایان دورۀ قاجار زنان، امکان فعالیت گسترده‌­ای در بیرون از خانه نیافتند. همچنین اندرونی پس از تحول گفتمان جنسیتی رونق بیشتر یافته و علاوه ­بر امکان ملاقات زنان و مردان در اندرونی، مردان نیز فعالیت اقتصادی خود را به آنجا آورده و بیرونی خانه عملاً کارکرد تعریف­‌شدۀ پیشین را از دست داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Reflection of Qajar Gender Discourse Transformation on the Acting and Spatial Systems of Aristocratic Houses (Case Study: Aristocratic Houses in Qazvin)

نویسندگان [English]

  • Mahdokht Kiaee 1
  • Hossein Soltanzadeh 2
  • Maryam Armaghan 3
  • Aliakbar Heidari 4
1 PhD candidate in Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
2 Associate Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Technical Engineering, Yasooj University, Yasooj, Iran.
چکیده [English]

The cultural transformation of women's and men's relations with each other during the Qajar period, that owes it to cultural relations with Europe, has also changed the acting and spatial systems of houses. The purpose of this research is to study the Reflection of Qajar gender discourse transformation on the acting and spatial systems of aristocratic houses. Therefore, the main question of the research is that: How does the transformation of gender discourse in the middle of Qajar period affect the transformation of acting and spatial systems of houses? The research methods are descriptive-analytical, interpretive-historical, and surveying methods and the research process is as follow: the common gender discourse in Qajar community and its transformation were identified from validated books and articles. Then, based on these data, the acting and spatial systems of houses were investigated and it was determined that which sections of these systems were organized on the basis of gender discourse; In next step, the reflection of Qajar gender discourse transformation on the acting and spatial systems of house was examined. Then five aristocratic houses of early and late Qajar era in Qazvin were selected to provide more comprehensive answers to the above questions by deep interviews, field observations and library studies. The research results showed that, after the transformation of gender discourse, the acting system was transformed more inside the houses and men participated in women's interior collective activities; while up to the end of the Qajar period, women were not allowed to have wide activities outside the houses. Moreover, after the transformation of gender discourse the interior part of houses also grew further, and, in addition of providing the possibility of men and women meeting, men also brought their economic activities in these parts, and thus, the exterior parts of houses lost their previously defined function.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar Period
  • gender discourse
  • House
  • acting system
  • spatial system

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار