هویت زنانه و قومیت در تاریخ موسیقی تبریز از 1285 تا 1400

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دپارتمان مطالعات ترجمه دانشگاه آزاد تبریز- فارغ التحصیل کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی- دانشگاه هنر تهران

2 گروه موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشکده هنر، دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
ترک زبان‌های ساکن ایران و حوزه‌ی جغرافیاییِ آذربایجان، از دوران مشروطه تا عصر حاضر (1285- 1398)، تاریخی پر فراز و نشیب داشته‌اند. در این دوران، موقعیتِ هنر و فرهنگ – از جمله موسیقی و جریانات مربوط به آن، با جریانات جامعه در نوسان بوده است. در نگاه موازی به تاریخ اجتماعی و تاریخ موسیقی در این حوزه دو نکته‌ی بسیار مهم در رابطه با موسیقی و حضور زنان دیده می‌شود. نخست اینکه در دوران و شرایط مختلف، موسیقی در لایه‌های زیرین جامعه به حیات فرهنگی خود ادامه داده‌ و در هر زمان که امکان حضور در عرصه‌های اجتماعی مهیا بوده دوباره به شکل عمومی ظهور کرده است. دوم اینکه در راستای ساختن هویتِ فردی و اجتماعی، زنان از این موسیقی به عنوان یکی از عناصر فرهنگی کمک گرفته‌اند تا بتوانند حضور اجتماعی خود را تثبیت کنند. در این پژوهش که بر پایه‌ی تاریخ‌ نوشته‌های منتشر شده، اسناد گردآوری شده‌، آرشیو شخصی نگارندگان و همچنین گفتگو با هنرمندان مطلعِ در مورد موسیقی آذربایجانی انجام شده، ابتدا به طور اجمالی تاریخ و وقایع موسیقایی در بازه‌ی زمانی ذکر شده را با توجه به موضوع حضور زنان بازخوانی می‌کنیم. پس از آن به موقعیت‌ و فعالیت‌های زنان موسیقیدان در تاریخ آذربایجان به ویژه در تبریز می‌پردازیم. خواهیم دید یکی از راه‌های برساختِ شخصیت اجتماعی برای زنِ آذربایجانی، پرداختن به موسیقی بوده است و این موضوع را از منظر ساختاری و با تمرکز بر مفهوم هویت، مورد تحلیل قرار خواهیم داد.
کلید واژه: ، هویت اجتماعی، هویت فرهنگی، هویت زنانه، آذربایجان، تبریز، زنان موسیقیدان

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Feminine Identity and Ethnicity in Musical History of Tabriz from 1906 to 2021

نویسندگان [English]

  • Reza Hosseini Baghanam 1
  • Maryam Gharasou 2
1 Assistant Professor at Department of Translation Studies- Islamic Azad University of Tabriz Masters of Ethno-musicology- Fine Art University of Tehran
2 Music department, Faculty of Fine Art, University of Tehran
چکیده [English]

Feminine Identity and Ethnicity in Musical History of Tabriz
The Turks of Iran has had winding history since Constitution revolution until the present era. During the mentioned period (1906-2020) art and culture- including music and its related issues, always have moved along with political and social movements. In a parallel look into the social history, executors and audiences of Azerbaijani Music, two important points could be observed. First, since the boycott era and marginalizing the language and music of Azerbaijan, protecting these elements has been considered as protection of culture and identity of Azerbaijanis. women have provided a definition for their feminine and social identity. In the present research that has been carried out based on published history and documents, personal archive of the authors and interview with some informed Azerbaijani musicians, first we will review the history and musical incidents of the late Constitution era, then we will study the presence of the women in the mentioned era of Azerbaijan history, especially Tabriz. Finally we will analyze the elements of Azerbaijani identity of women in both historical eras from the structural perspective and focusing on concept of identity.
Keyword: Musician women, Azerbaijan, Tabriz, Social Identity, Cultural Identity, Feminine identity

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Azerbaijan"
  • "Cultural Identity"
  • "Feminine identity"
  • "Musician women". "Social Identity"
  • "Tabriz"
ایمرانی، رافیق (1390). موغام تاریخی، تبریز: اختر.
چلبی، مسعود و یوسفی، علی (1380). «روابط بین قومی و تأثیر آن بر هویت اقوام در ایران»، فصلنامة مطالعات ملی، شمارة 8، صص 13-32.
حاجیانی، ابراهیم (1387). «نسبت هویت ملی با قهویت قومی در میان اقوام ایرانی»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، شمار، 3، صص 143– 164.
حسینی بقانام، رضا (1397). «تبریزدن استانبولا اوزانان جاز یولو»، نشریة فرهنگی و اجتماعی بان، شمارة 3، صص 96-99.
رحیملی، الهام (1396). آذربایجان تبریز تیاتری، تهران: تک‌درخت.
رنجبر، محمود (1381). نمایش در تبریز، تبریز: سازمان اسناد ملی.
ریترز، جرج (1374). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
زهیری، علیرضا (1384). «چیستی هویت ملی»، علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم، شمار، 29: صص 29-50.
ستاری، جلال (1370). «هویت ملی و هویت فرهنگی»، هنر و معماری، شمارة 16، صص 11- 38.
سرداری‌نیا، صمد (1377). آذربایجان پیشگام جامعة مدنی، تبریز: سازمان چاپ و نشر هادی.
سرداری‌نیا، صمد (1381). تبریز شهر اولین‌ها، تبریز: کانون فرهنگ و هنر آذربایجان.
فاتح، مصطفی (1336). ۵۰ سال نفت ایران، چاپ اول، تهران: سهامی چهر.
فکوهی، ناصر (1381). «شکل‌گیری هویتی و الگوهای محلی، ملی و جهانی»، مجلة انجمن جامعه‌شناسی ایران، شمارة 4، صص 127-161.
کوزر، لوئیس (1367). زندگی و اندیشة بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
صفرزاده، فرهود (1384). هنرستان موسیقی تبریز، تبریز: ستوده.
عباسی، هاشم (1391). «سلماس دا گووک (یاللی) رقصی»، خبرنامة داخلی مؤسسة ائل بیلیمی، شمارة 42، صص 9-11.
عذاری، محمدحسن (1352). سرگذشت پنجاه‌سالة هنرمندان موسیقی ایران در آذربایجان، تبریز: علمیه.
ناهیدی، آذر (1398). «حلیمه سازاندا»، مجلة هنر و اقتصاد، شمارة 1، صص 24-27.
مرادی مراغه‌ای، علی (1381). از زندان رضاخان تا صدر فرقة دمکرات آذربایجان، تهران: اوحدی.
 
Brewer, M., & Yuki, M. (2007). Cultural and Social Identity. Handbook of Cultural Psychology, The Guilford Press, USA.