مطالعه انسان شناختی و تحلیل مضمون فرصت ها وتهدیدهای تاب آوری اجتماعی در خراسان شمالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

2 عضو هیات علمی، گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22059/ijar.2024.377244.459878

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر، مطالعه انسان‌شناختی و تحلیل مضمون فرصت‌ها و تهدیدهای تاب‌آوری اجتماعی در استان خراسان شمالی است. بلایای طبیعی جان میلیون‌ها نفر را در سراسر دنیا گرفته و خسارات اقتصادی فراوانی به بار می‌آورند. تاب‌آوری اجتماعی به معنای توانایی یک جامعه برای مقاومت در برابر، مدیریت و بازیابی سریع از آثار یک رویداد مخرب مانند بلایای طبیعی است. که در پژوهش حاضر عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.

روش: این پژوهش با استفاده از روش ترکیبی (کمی و کیفی) انجام شد. در بخش کمی، از روش پیمایشی برای جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه از نمونه ای از مردم استان خراسان شمالی استفاده شد. در بخش کمی نیز جامعه آماری تحقیق شامل کلیه شهروندان خراسان شمالی می باشند که بالای 15 سال سن دارند. دلیل اینکه افراد بالای 15 سال در نظر گرفته شده این است که افراد منتخب از بین آنها حداقل طی چند سال گذشته فرصت تجربه کردن بلایای مختلف را داشته باشند. جامعه آماری در این بخش بر اساس نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن (1395) شامل 220/561 نفر می باشد. در بخش کیفی، از روش مصاحبه عمیق با افراد کلیدی مانند کارشناسان مدیریت بحران، رهبران جوامع محلی و قربانیان بلایای طبیعی استفاده شد. حجم نمونه در بخش کیفی تحقیق را اشباع نظری پاسخ به سوالات مصاحبه ها تعیین کرد ولی در بخش کمی، حجم نمونه بر اساس جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان (1970) 384 نفر تعیین گردید. ولی با توجه به شرایط موجود و افت محسوس مشارکت مردم در زمینه فعالیتهای پژوهشی 350 نفر حاضر به تکمیل فرمها در سطح استان شدند و با توجه به مشورت با استاد راهنما و همچنین طولانی شدن فرایند انجام پژوهش، داده های 350 فرم جهت تحلیل مورد استفاده قرار گرفتند.

یافته ها: نتایج بخش کیفی و مصاحبه ها نشان داد که دو دسته از عوامل اصلی در زمینه تاب‌آوری اجتماعی نقش دارند: منابع و سرمایه‌ها (شامل سرمایه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نمادین) و عملکرد (شامل عملکردهای فعالانه و انفعالی در سطوح مختلف). نتایج بخش کمی نیز نشان داد که بین سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و تاب‌آوری اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد.

نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد که سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نقش مهمی در تاب‌آوری اجتماعی مردم خراسان شمالی در برابر بلایای طبیعی دارند. نتایج این مطالعه می‌تواند برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در جهت افزایش تاب‌آوری اجتماعی جوامع در برابر بلایای طبیعی مفید باشد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که تقویت سرمایه‌های مختلف در جامعه می‌تواند به افزایش تاب‌آوری اجتماعی کمک کند و جامعه را در برابر بلایای طبیعی مقاوم‌تر سازد. به طور کلی، این پژوهش به اهمیت سرمایه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در تاب‌آوری اجتماعی پرداخته و راهکارهایی برای بهبود این سرمایه‌ها ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Anthropological study and thematic analysis of social resilience opportunities and threats in North Khorasan

نویسندگان [English]

  • Mohamad Vahidi 1
  • ٍEhsan Rahmani Khalili 2
  • Sasan Vadiea 2
  • Zahra Hazrati Someeh 2
1 PhD student in Sociology, Department of Sociology, Department of Sociology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Faculty member, Department of Sociology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: The purpose of the current research is an anthropological study and analysis of the opportunities and threats of social resilience in North Khorasan province. Natural disasters kill millions of people all over the world and cause a lot of economic losses. Social resilience refers to the ability of a society to withstand, manage and quickly recover from the effects of a destructive event such as a natural disaster. In this study, the factors affecting social resilience were investigated and analyzed.

Method: This research was conducted using a combined method (quantitative and qualitative). In the quantitative part, a survey method was used to collect data through a questionnaire from a sample of people in North Khorasan province. In the quantitative part, the statistical population of the research includes all citizens of North Khorasan who are over 15 years old. The reason why people over 15 years of age are considered is that selected people among them have the opportunity to experience various disasters at least in the last few years. According to the detailed results of the population and housing census (2015), the statistical population in this section includes 561/220 people. In the qualitative part, the in-depth interview method was used with key people such as crisis management experts, local community leaders and victims of natural disasters. The sample size in the qualitative part of the research was determined by the theoretical saturation of the answers to the interview questions, but in the quantitative part, the sample size was determined based on the sample size determination table of Krejcie and Morgan (1970) 384 people. However, due to the existing conditions and the noticeable drop in people's participation in the field of research activities, 350 people agreed to complete the forms at the provincial level, and according to the consultation with the supervisor and also the lengthening of the research process, the data of 350 forms were used for analysis. they took

Findings: The results of the qualitative part and the interviews showed that two main factors play a role in social resilience: resources and capital (including economic, social, cultural and symbolic capital) and performance (including active and passive functions at different levels). The results of the quantitative part also showed that there is a significant relationship between economic, social and cultural capital and social resilience.

Conclusion: The current research showed that economic, social and cultural capitals play an important role in the social resilience of the people of North Khorasan against natural disasters. The results of this study can be useful for policy makers and planners to increase the social resilience of societies against natural disasters. These findings show that strengthening various capitals in society can help increase social resilience and make society more resistant to natural disasters. In general, this research deals with the importance of social, economic and cultural capitals in social resilience and provides solutions to improve these capitals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anthropological study
  • cultural factors
  • economic factors
  • social factors
  • social resilience
  • North Khorasan