بررسی عشق در افسانۀ سارای آذربایجان و نمایشنامۀ هملت بر اساس مطالعات تطبیقی مکتب آمریکایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری، پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

10.22059/ijar.2025.383949.459893

چکیده

هدف- این پژوهش با هدف مطالعۀ اشتراکات و تفرق‌ها در اندیشه و فرهنگ عشایری آذربایجان و فرهنگ درباری اروپایی در قرن‌های گذشته دربارۀ درون‌مایۀ عشق‌ورزی و جایگاه معشوق و نحوۀ نگاه وی به موضوع عشق و نیز مفاهیمی که در مناسبت با عشق می‌باشند با بررسی تطبیقی شخصیت سارای در افسانه‌های آذربایجان و اوفلیا در نمایش‌نامۀ هملت بر پایۀ مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی انجام می‌شود و در عین حال فایدۀ این نوع پژوهش ادبی وصف و فهم و درک هر چه بهتر آثار ادبی است.
روش شناسی- روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی_تحلیلی و شیوۀ تجزیه و تحلیل اطلاعات به شکل کیفی صورت می‌پذیرد. برای انجام کار ابتدا افسانۀ سارای به صورت کتابخانه‌ای مطالعه و مشهورترین و محبوب‌ترین روایت از آن از منابع مختلف استخراج شد. سپس نمایشنامۀ هملت از زاویه دید عشق میان هملت و اوفلیا واکاوی شد و برای بررسی تطبیقی دو شخصیت سارای و اوفلیا و عشقی که بحث می‌شود؛ در مورد نظرگاه‌های مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی اطلاعاتی گردآوری شد و پژوهش حاضر با این رویکرد برای نیل به هدف ذکر شده به توصیف، تحلیل، تطبیق، قیاس و نتیجه‌گیری می‌پردازد.
یافته‌ها- نتیجۀ این بررسی روشن شدن افتراق و اشتراک دو فرهنگ عشایری آذربایجانی و فرهنگ درباری اروپایی نسبت به مفاهیم جایگاه زن، صداقت و وفاداری در عشق و مسالۀ خودکشی به خاطر عشق است. در فرهنگ ایل آذربایجان زن مستقل و صاحب‌نظر است اما در فرهنگ خواص درباری اروپا که در نمایشنامۀ هملت نمایانده می‌شود زن مطیع و نفوذپذیر است. این آزادی زن را می‌توان یکی از وجوه تمایز فرهنگ ایلات آذربایجان از فرهنگ اشرافی و خواص قرن پانزده اروپا لحاظ کرد که نمایشنامۀ هملت باز می‌گوید. در فرهنگ ایل آذربایجان صداقت به خصوص در جریان عشق، نهادینه و چیزی جز بی‌آلایشی و یگانگی نیست اما در فرهنگ درباری اروپایی، فریبکاری در عشق برای رفع تمنای جنسی و هوس‌رانی محتمل‌تر به نظر می‌رسد که می‌تواند مصداق و نمونه‌ای از آزادی روابط عاطفی از قید و بند تعهد در فرهنگ اروپایی آن زمان به خصوص میان طبقۀ اشراف باشد. از این منظر شاید بتوان این تفاوت را مهم‌ترین اختلاف در دو فرهنگ مورد بررسی آذربایجانی و اروپایی در زمان و مکان بحث شده دانست. همچنین موضوع وفاداری در عشق به عنوان یک فضیلت اخلاقی به ویژه از جانب زنان در هر دو فرهنگ درک و فهم می‌شود. موضوع خودکشی به خاطر عشق نیز با التفات به انگیزۀ آن که در افسانۀ سارای برای پاسداری از عشق بوده در فرهنگ ایل آذربایجان ستایش می‌شود ولی خودکشی اوفلیا تحت‌تاثیر رفتار متناقض هملت، هنجارشکنی و در تضاد ارزش‌های فرهنگی درباری اروپا و نشان‌دهندۀ شکنندگی انسان در مواجهه با دسیسه‌ها و کشمکش‌های اخلاقی است.
نتیجه‌گیری- در نهایت این بررسی تطبیقی، تشابهات و تفاوت‌های دو فرهنگ عشایری آذربایجانی و فرهنگ درباری اروپایی در قرن‌های گذشته در نحوۀ عشق‌ورزی و مسائل مشغول و مربوط با عشق و نسبت به موضوعات جایگاه زن و صداقت و وفاداری در عشق و خودکشی برای عشق را مشخص می‌کند و نشان می‌دهد عشق، اگرچه یک تجربۀ جهانی است اما معانی و نمودهای آن در بسترهای مختلف فرهنگی، متفاوت و منحصر‌به‌فرد است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An exploration of love in Azerbaijani Folklore Saray abd Shakespeare’s Hamlet Based on the comparative studies of the American school

نویسندگان [English]

  • Pejman Dadkhah 1
  • Zahra Hosseiniazam 2
1 Assistant Professor, Iqbal Lahori Institute of Higher Education, Mashhad, Iran
2 1. Ph.D. Candidate, faculty of Arts, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose- This research aims to study the similarities and differences in Azerbaijani and European perspectives on themes of love, the role of the beloved, and how they view love and concepts related to it. It does so by comparing the character of Saray in Azerbaijani folklore and Ophelia in Shakespeare’s Hamlet based on the American School of Comparative Literature and yet the benefit of this kind of literary research is to describe and understand and understand literary works as well as possible.
Methodology- The present research follows a descriptive-analytical method, with qualitative data analysis. First, the Saray legend was studied using library resources, and the most well-known and popular version was extracted from various sources. Then, Hamlet was analyzed from the perspective of the love between Hamlet and Ophelia. To conduct a comparative analysis of Saray and Ophelia, and their respective loves, information was gathered in line with the American School of Comparative Literature. With this approach, the study aims to describe, analyze, compare, and draw conclusions to reach the stated objectives.
Findings- This research reveals both the differences and similarities between Azerbaijani and European cultures in past centuries regarding concepts such as the status of women, honesty, fidelity in love, and the issue of suicide. In Azerbaijani tribal culture, women are independent and influential, while in the European aristocratic culture portrayed in Hamlet, women are depicted as submissive and vulnerable to influence.This freedom of women can be considered one of the ways to distinguish the culture of Azerbaijan from the elite culture and the properties of the fifteenth century Europe, which the play Hamlet says is open. In Azerbaijani tribal culture, honesty, especially in the context of love, is ingrained, whereas in European courtly culture, deceit in love to fulfill sexual desires seems more probable. It can be an example of the freedom of emotional relationships from the boundaries of commitment in European culture at the time, especially among the noble class. From this point of view, this difference may be considered the most important difference in the two cultures examined by Azerbaijani and European at the time and place discussed. Moreover, loyalty in love is understood as an ethical virtue by women in both cultures. Suicide, when motivated by love preservation as seen in Saray’s story, is admired in Azerbaijani tribal culture, while in Hamlet, the nature of suicide conflicts with the moral values of the European society at that time. In this sense, Ophelia's suicide is a source of regret, sorrow, and misconduct in 15th-century European culture.
Conclusion- Ultimately, this comparative study highlights the similarities and differences between Azerbaijani and European cultures of past centuries concerning their attitudes toward love, the role of women, honesty and loyalty in love, and the act of suicide. It shows that love, although a global experience, has its meanings and manifestations in different cultural platforms, different and unique.

کلیدواژه‌ها [English]

  • American School
  • Azerbaijani Folklore
  • Comparative Literature
  • Culture
  • Love
  • Ophelia
  • Saray

مراجع

آبادی، ابراهیم (1356). سارای قصه‌ای از سینه و نوائی از ساز عاشقان آذربایجان.تبریز: انتشارات تلاش.
افخمی، بهروز. زینالی اناری، محمد (1396). «بازنمایی میراث ناملموس سارای در فرهنگ شهروندان زن اردبیل». دو ماه‌نامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، 14(5)،22-1.
آریان، حسین. کمالی‌بانیانی، مهدی‌رضا. نقدی، محمدعلی (1396). «بررسی تطبیقی لیلی و مجنون با اصلی و کرم آذربایجان». مطالعات ادبیات تطبیقی، 11(41)،81-59.
الخطیب، حسام. (1999).آفاق الادب المقارن من العالمیه الی العولمه، دوحه، المجلس الوطنی للثقافه و الفنون و التراث.
برونل، پیر، پیشوا، کلود ،روسو، آندره میشل. (1996). ما الادب المقارن؟ ترجمۀ غسان السید، دمشق، دارعلاءالدین.
بهنام، جمشید (1332). ادبیات تطبیقی. تهران: نشر مسعود سعد.
بهرامی، ثمین، بلیغی، مرضیه (1400). «مطالعه تطبیقی مفهوم انقلاب در ژرمینال اثر امیل زولا و مادر نوشته ماکسیم گورکی». مطالعات بین رشته‌ای ادبیات هنر و علوم انسانی. 1 (1) ، 113-95.
ترک‌لادانی، صفورا. رضایی، پری (1398). «از اودیسۀ هومر تا سارای افسانۀ فولکلور آذری» نشریه ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 11(21)، 21-1.
حسان، عبدالحکیم. (1983). «الادب المقارن بین المفهومین الفرنسی و الامریکی»، فصول، القاهره، 1( 3)، 17-11.
حقدار، علی‌اصغر (2023). عشقنامۀ سارای در ادبیات و هنر آذربایجان. نشر مجازی باشگاه ادبیات.
دریابندری، نجف 1379. افسانۀ اسطوره، تهران: نشر کارنامه.
دومینگز، سزار، ساسی، هان، ویلانوا، داریو (1399). درآمدی بر ادبیات تطبیقی. ترجمۀ مسعود فرهمندفر و روشنک اکرامی. تهران: انتشارات سیاهرود.
دمیرچی،حسن(1386). آذربایجان سئچیلمیش ماهنی‌لاری2.تبریز: نشر اختر.
راد، آسیه، فارسیان، محمدرضا، بامشکی، سمیرا (1397). «نگاهی تطبیقی به رویکرد پوزیویتیسم در رمان‌های ژرمینال و سنگ صبور». ویژه‌نامه ادبیات تطبیقی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1 (13)، 39-7.
رضاپور، علی. رضاپور،رقیه (1391). «روح تراژیک عاشقانه‌های عاشیقی» کتاب ماه ادبیات، 64 ، 56-52.
رماک، هنری (1391). تعریف و عملکرد ادبیات تطبیقی. ترجمۀ فرزانه علوی‌زاده. ادبیات تطبیقی،2، 73-54.
شکسپیر،ویلیام (1342).هملت. ترجمۀ مسعود فرزاد، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
شورل، ایو. (1386). ادبیات تطبیقی، ترجمه طهمورث ساجدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
کریمی‌فیروزجایی، علی. اکبری، الهام (1395). «تحلیل داستان سارای از دیدگاه نشانه‌شناسی بارت» دو فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی 4(2)، 68-55.
کشاورز،مسعود. خضری‌قهه، حبیب‌اله (1402). «صدای صلح در شعر جنگ: تطبیق متن محور گزیده اشعار قیصر امین‌پور و ویلفرد اوون» مطالعات تاریخی جنگ،7 (1)، 85-73.
گویارد، ماریوس فرانسوا. (1956). الادب المقارن، اصوله، تطوره و مناهجه. قاهره: دایرالمعارف.
محسنی، حسین. (2023). « از سکوت مطیعانه تا سرپیچی غیرقابل کنترل: ترجمان شخصیت اوفلیا در اقتباس های لارنس الیویه، کنت برانا، و مایکل آلمریدا از نمایشنامه هملت، نوشته ویلیام شکسپیر» نشریه افق‌های زبان، 7(2)، 169-147.
مکی، الطاهر الاحمد، (1987). الادب المقارن، اصوله، تطوره و مناهجه، قاهره: دارالمعارف.
موسوی، بتول و آتشی، لاله. 1400. «بررسی اقتباس هملت در انیمیشن سیمپسون‌ها» مطالعات بین رشته‌ای ادبیات هنر و علوم انسانی. 1 (2)، 172-145
نامورمطلق، بهمن. علیخانی،پریسا (1401). «الگوی عشق در اسطوره-آئین سارای» پژوهش‌های بین رشته‌ای ادبی،4 (8)، 372-342.
نجفی، ابوالحسن. (1351). ادبیات تطبیقی چیست؟. ماهنامۀ آموزش و پرورش، 7 ،435-448.
نجومیان، امیرعلی (1384). «آئینۀ آب مجموعه ادبیات تطبیقی» به کوشش بهمن نامور مطلق، ادبیات ایران در انگلستان و آمریکا ،179-169.
ولک، رنه، وران، آوسته (1373). نظریۀ ادبیات، ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
یوست، فرانسوا (1388). فلسفه و نظریه‌ای جدید در ادبیات، ترجمۀ علیرضا انوشیروانی، ادبیات تطبیقی، 2 (8)، 56-37.
Abadi, E. (1356). A story of the chest and the new instrument of the lovers of Azerbaijan. Tabriz, Talash . (in Persian)
Afkhami, B.Zeinali anari, M. (1396). Representation of the intangible heritage of SARAY in the culture Ardabil female citizens. Culture and Folk Literature. Year 5, No. 14, May & June2017 (in Persian)
Arian, H. Kamali baniani,M. Naghdi, M. (1396). Comparative study of Leily and Majnoon with the Asli and Karam of Azerbaijan. Comparative literature studies, Year 11, number 41, 81-59. (in Persian)
Alkhtib, H. (1999).Horizons of Comparative Literature from the world to globalization, Doha, National Council for Culture, Arts and heritage. (in Persian)
Bronail, P. Pishva, K. Roso, A. (1996).What is comparative literature Translatedۀ Ghassan al-Sayed, Damascus, Dar al-Din. (in Persian)
Behnam, J. (1332). Comparative literature, Tehran, Massoud Saad publications . (in Persian)
Bahrami, S. Balighi, M. (1400). A Comparative Study of the Concept of Revolution in Germinal by Émile Zola and Mother by Maxim Gorky. Interdisciplinary Study of Literature, Arts & Humanities, Vol.1, No.1 (Spring & Summer 2021. 95-113. (in Persian)
Daryabandi,N. (1379). Mythology, Tehran, Karnameh. (in Persian)
Dominger, S. Sasi, H. Vilano,D. (1399). Income on comparative literature. Translated by Masoud farhamandfar and roshnik Akram. Tehran. Siahrood publications  (in Persian)
Demirchi, H. (1386). Azerbaijani sichilmish mahnilari 2, Tabriz, Akhtar. (in Persian)
Goyard, M.(1956). Comparative literature, its origins, development and approaches. Cairo: Department of knowledge . (in Persian)
Hesan, A.(1983). The following is a list of the most commonly used words in the Qur'an: Al-qahra, Al-qahra, except 1, Volume 3, 17-11. (in Persian)
Haghdar, A. (2023). Saray's love letter in Azerbaijani literature and art. Virtual publishing of the Literature Club.. (in Persian)
Karimifiroozchai, A. Akbari, E. (1395). Two specialized quarterly journals of fiction studies fourth year second issue. 68-55. (in Persian)
Keshavarz, M.Khezrighahe, H. (1402). The Voice of peace in war poetry: adaptation of the text of the excerpt of the poems of Kaiser aminpour and Wilfred Owen. Historical studies of war, period 7, No. 1, 85-73. (in Persian)
Mohseni, H.(2023). From Subservient Reticence to Uncontainable Defiance: The Rendition of Ophelia in the Adaptations of Hamlet by Olivier, Branagh, and Almereyda Scientific Quarterly Journal of Language Horizons, Alzahra University. 147-169
Moki, A.(1987). Comparative literature, its origins, development and approaches, Cairo: Maarif House. (in Persian)
Moosavi, B. Atashi, L. (1400). An Examination of the Simpsons’ Adaptation of Hamlet. Interdisciplinary Study of Literature, Arts & Humanities, Vol.1, No.2 (Fall 2021 & Winter 2022). 145-171. (in Persian)
NamvarMotlagh, B. Alikhani, P. (1401). The Pattern of Love in Myth-Ritual. Literary Interdisciplinary Research, Institute for Humanities and Cultural Studies. Year 4 No. 8. 372-342. (in Persian)
Njafi, A. (1351). What is comparative literature?. The monthly magazine of Education, No. 7. 435-448. (in Persian)
Noojoomian, A. (1384). The water mirror of the collection of comparative literature, by the efforts of Bahman Namur absolute, Iranian literature in England and America. 179-169. (in Persian)
Rad, A. Farsian, M. Bamshaki, S. (1397). A comparative look at the positivism approach in Germanic novels and the patient stone." Special letter of Comparative Literature, Persian language and literature School, No. 1 (Series 13), 39-7. (in Persian)
Rezapoor,A. Rezapoor, R. (1378). The tragic spirit of love. The book of the month of literature, No. 64. 56-52. (in Persian)
Remak, H. (1391). Definition and function of Comparative Literature. Translated by farsana alawizadeh. Comparative literature, number two. 73-54. (in Persian)
Shakespeare, W. (1342).Hamlet. Translated by Masoud Farzad, Tehran: Ketab published.. (in Persian)
Sherol A. (1386). Comparative literature, translated by tahmurth Sajjadi, Tehran: Amir Kabir publications. (in Persian)
Torkladani, S. Rezai, P. (1398). From “The Odyssey”, by Homer to “Saray”Azerbaijani folk legend (a comparative Study) Journal of Comparative Literature Faculty of Literature and Humanities Shahid Bahonar University of Kerman Year 11, No 21, Autumn / Winter 2020. 2-21. (in Persian)
Velk, R. Veran, A. (1373). The theory of literature, translated by Zia Mohamad and Pervez migrant Tehran: scientific and cultural publications. (in Persian)
Yost, F.(1388). New philosophy and theory in literature, translated by Alireza anushirvani, comparative literature, second year, No. 8. 56-37. (in Persian)
 
پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران
دوره 15، شماره 1
پایگاه‌های نمایه‌کننده
شهریور 1404
صفحه 36-52

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار