محله‌های فرودست شهری و حق به شهر مورد پژوهی محله خاک سفید شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز

چکیده

هدف این مقاله بررسی شکل‌گیری و روند تحول محله خاک سفید به مثابه بازار غیررسمی زمین و مسکن و همچنین تحلیل حق به شهر در محله‌های فرودست شهری است. این بازارها یکی از منابع رایج تأمین مسکن و دسترسی به خدمات برای گروه‌های کم‌درآمد در بسیاری از نقاط شهری بزرگ کشورهای توسعه‌یابنده است و اکنون از آنها با عنوان محله‌های فرودست شهری نام برده می‌شود که تحت تأثیر توأمان شهری شدن فقر (فقر شهری) و سیاست‌های ناکارآمد توسعه شهری شکل می‌گیرند. ساخت‌یابی این محله‌ها ناشی از آنها کیفیت نازل واحدهای مسکونی از یک‌سو و کمبود یا نامطلوب بودن سطح خدمات شهری موجود است و از سوی دیگر وضعیت مبهم حقوقی مالکیت زمین و واحدهای مسکونی که گاهی متأثر از تصرف عدوانی است و مانع از سرمایه‌گذاری و رونق اقتصادی در این محله‌ها و در نتیجه بهسازی کالبدی ساختمان‌ها نیز با مشکل مواجه می‌شود. تداوم این وضعیت هم به درهم‌ریختگی کالبدی و گسست آن از کل شهر و موضوع بافت‌های فرسوده شهری برای تخریب و نوسازی شهری می‌شود. خاک سفید در سه دهه گذشته شکل‌های گوناگونی از بازار غیررسمی زمین و مسکن را تجربه کرده است که از تصرف عدوانی اراضی وقفی و دولتی آغاز شد و تفکیک واحدهای مسکونی موجود و استفاده مشترک از خدمات شهری و توسعه عمودی به شکل پشت‌بام سازی از جمله واپسین تحولات آن محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Urban Slums and Right to the City A Case Study of Khak-e Sefid Neighborhood in Tehran

نویسنده [English]

  • Mehrdad Javaheripour
چکیده [English]

This article discusses the formation and development of Khak-e Sefid Neighborhood in Tehran against the background of informal land and housing markets and within the framework of right to the city. Informal land markets are the common means through which low-income groups obtain shelter and access to some urban services across cities of the developing world. Slums formed by informal land transactions are manifestations of urban (or urbanization of) poverty and failure of urban policies. They feature low quality shelter and inadequate urban services as well as tenure ambiguity—at times due to squatting—which acts as an obstacle to investment, economic development, and physical improvements. Often exhibiting spatial disorganization and separation from the city proper, they are likely to be targeted for destruction or renovation. This article’s case study, Khak-e Sefid in Tehran, has experienced various types of informal developments over the past three decades. It was created by squatters on public and endowment lands to further develop through increasingly denser plot subdivisions, common use of services, and most recently vertical expansion on rooftops. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban poverty
  • Informal land and housing markets
  • Squatter and Endowment land
  • Khak-e Sefid
  • TEHRAN
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10
دوره 5، شماره 2 نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران با محوریت «انسان‌شناسی شهر تهران» و با همکاری و پشتیبانی مرکز مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران به چاپ رسیده است.
مهر 1394
صفحه 163-182