زیستگاه‌های کوچ‌نشینی کهگیلویه در دوران اسلامی (مطالعه موردی محوطه دلی یاسیر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان

2 گروه باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

منطقه­ کهگیلویه به دلیل قرارگیری در بین ارتفاعات کوهستانی زاگرس جنوب غربی و سواحل جنوبی ایران از زیست‌­بوم و اقلیم منحصر به فردی برخوردار است به گونه­‌ای که شکل­‌گیری استقرارها و شیوه­‌های معماری ارتباط نزدیکی با زیست­‌بوم و اقلیم منطقه داشته است. یکی از محوطه­‌های تاریخی منطقه کهگیلویه، محوطه­ دلی­‌یاسیر است که بر اساس منابع تاریخی محوطه‌­ای از سده­‌های متأخر اسلامی است که حدود هزار خانه از ترک‌­ها در آنجا ساکن و کوچ­نشین بوده‌­اند. در این پژوهش سعی خواهیم کرد پی ببریم که 1) گاهنگاری محوطه تاریخی دل‌ی­یاسیر بر اساس شواهد باستان­‌شناختی چگونه است؟ 2) داده­‌های باستان‌­شناختی محوطه دلی‌­یاسیر تا چه حد با زندگی کوچ‌نشینی و منابع تاریخی همخوانی دارند؟ تعیین گاهنگاری نسبی محوطه، بیان جزئیات معماری، مطالعه تأثیر محیط‌زیست بر معیشت و معماری دلی‌­یاسیر و سنجش داده­‌های باستان‌­شناختی با زندگی کوچ‌نشینی معاصر از مهم‌ترین اهداف این پژوهش است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و نتایج این پژوهش با بهره بردن از داده­‌های باستان­‌شناختی، قوم‌­نگاری و منابع نوشتاری کهن انجام شده است. مهم‌ترین ویژگی‌های معماری این محوطه استفاده از ستون‌های سنگی یکپارچه با پایه ستون‌های مربع شکل، استفاده از قلوه‌سنگ‌ها و تخته‌­سنگ­‌های بزرگ و کوچک به ‌صورت خشکه‌­چین برای دیوارچینی است. بر اساس مطالعه داده­‌های باستان­‌شناختی چون معماری، سفال‌های سطحی و سنگ‌قبرها و منابع تاریخی، محوطه دلی‌­یاسیر یکی از مهم‌ترین محوطه­‌های کوچ‌نشینی در سده‌­های میانه و متأخر اسلامی است و داده­­‌های باستان­‌شناختی چون سنگ­ ساب، هاون، آسیاب و سازه­‌های معماری کوچ‌نشینی معاصر، از مهم‌ترین شواهد مرتبط با زندگی کوچ‌نشینی و معیشت در این محوطه تاریخی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Kohgiluyeh nomadic habitats in the islamic period(case study of deliyasir)

نویسندگان [English]

  • Hosein Sepidnameh 1
  • Ahmad Salehi Kakhki 2
1 Isfahan University of Art
2 Isfahan University of Art
چکیده [English]

kohgiluyeh region due to their placement in the highlands of the Zagros mountain southwest and southern shores of the ecosystem and climate are unique to that species closely related to the formation and establishment of architectural styles ecosystem and climate of the region. One of the historical sites kohgiluyeh regiones, deli­ yasir site based on recent historical sources sites of Islamic centuries that about a thousand houses of turkes where they dwell, and were nomadic. In this study, we will try to understand: 1. How is based The historical area deli­ yasir chronology on evidence archaeology? 2. DeliYasir extent allowed archaeology data and historical sources are consistent with nomadic life? Identify of Relative dating site, express architectural details, the impact on the living environment and architecture archaeology deliyasir and measurement data with contemporary nomadic life of the main goals of this research. Analytical and descriptive methods and results with using of the data archaeeology, ethnography, and ancient literature was conducted. Based on the results, the most important architectural features of the site using monolithic stone columns with square-shaped base columnes, using rocks and large and small rocks is just cast steel for wallmade. According to a study archaeological data such as architecture, ceramics surface and tombstones and historic resources, premises deliyasir one of the most pastoralism sites in late medieval and Islamic And datas archaeology because Sangab, mortars, grinding, and nomadic contemporary architectural structures, of the evidence relating to nomadic lives and livelihoods in this historic area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deliyasir
  • Kohgiluyeh
  • environment
  • Architecture
  • livelihoods