1دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
2دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
3دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
4استادیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
چکیده
مقالۀ حاضر به مقایسۀ نسلی خاطرۀ میرزاکوچک‌خان جنگلی در استان گیلان می‌پردازد. در این بررسی از رویکرد حالگرا و نظریۀ کادرهای اجتماعی حافظه استفاده شده است. جامعۀ آماری این تحقیق ساکنین شهرستان‌‌های فومن، شفت، صومعه‌سرا، تالش، آستارا و توابع آن‌ها بود. روش گردآوری اطلاعات ، روش میدانی و ابزارگردآوری اطلاعات مصاحبه غیرساختمند و عمیق است؛ بدین شکل که از این مناطق با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری و با تبعیت از قاعدۀ اشباع تعداد هفتاد و شش نمونه انتخاب شد و با روش مصاحبۀ غیرساختمند مورد مطالعه قرار گرفت. یافتهها نشان داد نسل به عنوان یک کادر اجتماعی در جایگاه میرزا در شکل‌دهی حافظۀ جمعی گیلانیان تأثیر دارد. خاطرۀ میرزا در نسل اول انضمامی، پراکنده و ترکیب از هم جدایی از روایت‌‌های شفاهی به‌جا مانده از خویشاوندان و افراد محلی است. نسل دوم به دلیل استفاده از رسانه‌‌های رسمی، بهره‌گیری از گفتارهای شفاهی اقوام و بومیان محلی، میرزا را با واقعیت‌‌های تاریخی به‌یاد می‌آوردند و دارای خاطرۀ مؤثّر از میرزا بودند. خاطرۀ میرزا در نسل سوم به دلیل نفوذ فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی در تصویرسازی از میرزا در کنار فقدان منابع اطّلاعاتی در این نسل، به شکل مبهم و اساساً تحت تأثیر رسانه‌‌های ملی بازنمایی شد.در واقع تصویر مبهم و هاله‌ای از میرزا برجای گذاشته است. پس از «نسل»، «دینداری» از کادرهای اجتماعی تأثیرگذار بر حافظۀ جمعی در این پژوهش بود، به نحوی که عدۀ کثیری در یادآوری میرزا به مباحث شرعی یا احکام دینی قیام میرزا اشاره داشتند و مرام و اهداف میرزا را ایجاد حکومت دینی بیان کردند.
ابتدای صفحه