جایگاه فضاهای اوقات فراغتی تفکیک شدۀ جنسیتی در برساخت هویت دختران: مطالعۀ بوستان نرگس قم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه انسان‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه انسان‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری، مردم‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

این مقاله بر مبنای مفهوم فضا، که به لحاظ اجتماعی با مفهوم قدرت ارتباط برقرار می کند، تدوین شده است. طراحی و برنامه ریزی فضاهای شهری، از جمله تفکیک های فضایی، در جهت کنترل و ادارۀ فضاهای عمومی صورت می گیرد که در کشور ما هدف از این کنترل، حفظ و بازنمایی هویت ایرانی و اسلامی شهرها و شهروندان است. برای پاسخ به این مسئله که استراتژی‌های فضایی بر اساس جنسیت- همچون ایجاد فضاهای تک‌جنسیتی اوقات فراغتی- چه جایگاهی در برساخت هویت شهروندان دارد، ناگزیر از توجه به تنوع مخاطبان فضاهای شهری هستیم. این پژوهش به روش مردم‌نگاری انجام شده و در آن از فنون مشاهده و مصاحبه بهره گرفته شده است. نمونۀ مورد مطالعه 15 نفر از مراجعه کنندگان بوستان نرگس هستند که در ردۀ سنی 15 تا 20 سال قرار دارند؛ هدف مقاله بررسی نقش و جایگاه بوستان های زنان در زندگی روزمره و هویت دختران است؛ در این مقاله این بوستان‌ها به عنوان بخشی از فضای شهری و در ارتباط با کلیت فضای اجتماعی در نظر گرفته  است. با استفاده از تحلیل مصاحبه ها، زندگی روزمرۀ دختران در فضاهای خصوصی و عمومی، نگرش آن‌ها درباره مفهوم جنسیت، و کنش آن‌ها بر اساس این مفهوم بررسی شد. عاملیت دختران در زمینۀ انتظام فضایی در سه گروه پذیرنده، سرکش یا مقاومت کننده و منتقد بازشناسی شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در طراحی فضاهای شهری جنسیتی به مدیریت تفاوت های اجتماعی و توجه به همۀ گروه های سنی، اجتماعی و فرهنگی نیاز وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران
دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18
پایگاه‌های نمایه‌کننده
پاییز و زمستان 1398
صفحه 57-81

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار