یک مطالعۀ کیفی در باب تأخر ادراکی از ریسک‌های محیطی در شهر تهران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جامعه‌شناسی، پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استاد، گروه جامعه شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

ریسک مفهوم و پدیده‌ای است که با احتمال خطر و قدرت آسیب‌رسانی آن در آینده سروکار دارد. رویکرد به ریسک علاوه بر ارزیابی فنی و محاسباتی بر الگوهای فرهنگی و اجتماعی راه می‌برد. لذا بر وجه ادراکی و کُنشیِ انسان‌ها تسری می‌یابد. پژوهش حاضر ارزیابی ذهنی شهرنشینان دربارة ریسک‌های محیطی شهر تهران را از منظر سوژه‌های مطلع هدف مطالعه قرار داد. این تحقیق داده‌ها را با اتخاذ روش نظریۀ مبنایی و اجرای بیست مصاحبه نیمه‌ساختاریافته از مطلعینِ دارای تحصیلات عالی، طی فرایند نمونه گیری هدفمند و نظری گردآوری کرد و به اشباع نظری و انتظام مفهومی دست یافت. یافته‌ها حاکی از آن است که از دید سوژه‌ها، شهرنشینان تهرانی از ادراک و کُنش فعال در مواجهه با خطرات محیطی مترتب بر شهر تهران به نحو برجسته‌ای برخوردار نیستند. به طوری که از یک سو در اذهان آنان، ادراک از ریسک‌های محیطی چندان تعیّن نیافته است و از سوی دیگر کنش معطوف به ریسک‌های محیطی حضور معنادار ندارد و حتی به کنش‌های منفعل گرایش دارد. لذا می‌توان استنباط کرد که در میان ساکنان شهر تهران فرهنگ ریسک درونی نشده و در اذهان و کنش‌های آنان گفتمان ریسک در نمی‌گیرد. در پایان مدل پارادیمی تأخر ادراکی و کُنشیِ شهرنشینان از ریسک‌های محیطی در شهر تهران و ترسیم  و تفسیر شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Qualitative Study on the Perceptual Lag of Environmental Risks in Tehran

نویسندگان [English]

  • Hamid Razaghi 1
  • Alireza Mohseni 2
  • Gholamreza Ghaffary 3
1 Doctoral student, Department of Sociology, University of Tehran, (ALBORZ Campus), Tehran, Iran
2 Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Risk is a concept and phenomenon that will deals with the possibility of danger and the power of harm in the future and belongs to the risks ahead. The approach to risk, in addition to technical and computational evaluation, follows cultural and social patterns. Therefore, it extended to the perceptual and activity aspects of human beings. The present study targeted the mental evaluation of urban dwellers about environmental risks in Tehran from the perspective of informed subjects. This study collected the data by adopting the method of grounded theory and conducting twenty semi-structured interviews of higher education informants during the process of purposeful and theoretical sampling and achieved theoretical saturation and conceptual regulation. Findings indicate that in terms of subjects, urban dwellers in Tehran do not have a significant perception and activity in the face of environmental hazards to the city of Tehran. On the one hand, in their minds, the perception of environmental risks has not been determined much, and on the other hand, action focused on environmental risks does not have a significant presence and even tends to passive actions. Therefore, it can be inferred that there is no internal risk culture among the residents of Tehran and there is no risk discourse in their minds and actions. In the end, the paradigmatic model of perceptual and cognitive retardation of urban dwellers from environmental risks in Tehran has been drawn and interpreted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • perception
  • environmental risks
  • Tehran residents
  • perceptional lag
  • activity lag
  • poverty culture risk