آوای هالی: عاملیت قالی در روستای دویدوخ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده هنر، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

چکیده

انسان‌شناسی هنر، رویکردی مردم‌شناختی است که هنر را در زمینۀ جامعۀ تولیدکنندۀ آن مطالعه می‌کند و بر آن است که بررسی هنر جامعه‌ای خاص، بیشتر در ارتباط با جایگاه آن در همان جامعه امکان‌پذیر باشد و فهم آن نیز در جایی که تولید شده است، با درک و فهم اعضای جوامع دیگر تفاوت دارد. در این پژوهش، با مطالعه‌ای مردم‌نگارانه، بعد عاملیت قالی که در زبان ترکمنی بدان «هالی» می‌گویند، در روستای دویدوخ بررسی و تحلیل‌های کیفی انجام شد. داده‌های تحقیق، با انجام مصاحبه، مشاهده و بررسی کتابخانه‌ای و الکترونیکی جمع‌آوری شدند. پرسش اصلی پژوهش آن است که هنر به‌ویژه قالی (دوروی ابریشمی) چه نقشی در تعاملات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستای دویدوخ ایفا می‌کند و هنرمند در این راستا چه نقشی دارد. نتایج نشان می‌دهد قالی در عین رقابت، سبب انسجام و اتحاد افراد جامعه بوده و به نوعی یکی از حلقه‌های اتصال آنان با یکدیگر است. هنر و هنرمند در این جامعه معادل کار (آیش) و کارگر (ایشلی/ایشچی) است. هنرمند جایگاه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دارد. مهارت در نوع بافت، کیفیت بافت و مواد اولیه موجب متمایزشدن این محصول در ایران و جهان شده است و همین امر هنرمند را ترغیب کرده است تا در حفظ این تمایز کوشش کند. علاوه بر اینکه قالی منبع اصلی درآمد اهالی روستا است، یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ و انتقال هویت قومی و تاریخی نیز هست. البته در سال‌های اخیر تغییرات و تحولات در نوع نقوش قالی‌ها روی داده و اغلب سلیقۀ خریداران بر آن تأثیر گذاشته ‌است. با این وجود ، هنرمند روستای دویدوخ با خلق شی‌ء هنری خاص موجب رونق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hali Voice: Carpet Agent in Doydokh Village

نویسنده [English]

  • Tayebeh Ezatollahinejad
Art Faculty,Research Institute of Culture, Arts and CommunicationsزAssistant Professor
چکیده [English]

Anthropology of art is an anthropological approach that studies art in the context of the society that produces it, and believes that it is possible to study the art of a particular society more in relation to its place in that society and to understand it somewhere. Which is produced, differs from the understanding of members of another community. In this study, an attempt was made to study the qualitative dimension of carpet weaving, which is called "Hali" in Turkmen, in the village of Doydokh, and to perform qualitative analyzes. Research data were collected through interviews, observation and review of library and electronic documents. The main question of art, especially carpet (silk weaving), what role does it play in the economic, social and cultural interactions of Doydokh village? What is the role of the artist in this regard? The results show that the carpet, while competing, causes the cohesion and unity of people in society and is a kind of link between them. Art and artist in this society are equivalent to work (Ish) and worker (Ishli / Ishchi). The artist has a social, economic and cultural status, skills in the type of texture, texture quality and raw materials have made this product different in Iran and the world, and this has encouraged the artist to try to maintain this distinction. In addition to being the main source of income for the villagers, the carpet is one of the most important factors in preserving and transmitting ethnic and historical identities. Of course, in recent years, there have been changes and developments in the type of carpet designs and it has often been influenced by the tastes of buyers. Nevertheless, the artist of the village of Doydokh creates economic, social and cultural prosperity by creating a special artistic object.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Hali
  • agency
  • anthropology of art
  • carpet
  • Doydokh village
الینی، مونیک ژودی (1389). «زیبایی‌شناسی و امر قدسی در ملانزی»، مجموعه مقالات اولین و دومین هم‌اندیشی انسانشناسی هنر. ترجمۀ ناصر فکوهی. تهران: فرهنگستان هنر، 135-153.
عسکرپور، وحید (1397). «زن‌بودن روی مهر، تجسم زنانه در شوشان باستان (3500-1000 پیش از میلاد)». نشریۀ مطالعات باستان‌شناسی، 10(1)، 169-188.
Appadurai, A. (2013). The Social Life of Things; Commodities in Cultural Perspective. Cambridge: Cambridge University Press.
Coote, J. (1992). Marvels of Everyday Vision: The Anthropology of Aesthetics and the Cattle-Keeping Nilotes. Anthropology, Art, and Aesthetics (Oxford Studies in theAnthropology of Cultural Forms), Oxford: Clarendon Press: 245–73.
Forge, A. (1960). Notes on Eastern Abelam Designs Painted on Paper. Three Regions of Melanesian Art. New York: Museum of Primitive Art.
Forge, A. (1967). The Abelam Artist. Social Organization, Essays Presented to Raymond Firth; M. Freedman London: 65-84.
Forg‌, A. (1973). Style and Meaning in Sepik Art. Primitive Art & Society, New York: Oxford: 169-192.
‌Forge‌, A. (1973). Primitive Art & Society. New York: Oxford.
Gell, A. (1992). The Anthropology of Time: Cultural Constructions of Temporal Maps and Images. Berg: Oxford.
Gell, A. (1998). ‌Art and Agency: An Anthropological Theory. Oxford: Clarendon.
Gell, A. (2013). Newcomers to the World of Goods: Consumption among the Muria Gonds. Cambridge: University Press.
Guss, D. M. (1989). To Weave and Sing: Art, Symbol, and Narrative in the South American Rain Forest. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
Hatcher, E. P. (1999). Art as Culture: An Introduction to the Anthropology of Art. London: Bergin & Garvey.
 Jamieson, M. (1999). Art and Agency: An Anthropological Theory by Alfred Gell. Journal of the Royal Anthropological Institute, 5(4), 672-674.
Küchler, S., & Carroll, T. (2021). A Return to the Object, Alfred Gell, Art, and Social Theory. Newgen Publishing UK.
Layton, R. (1983). The Anthropology of Art by Robert Layton, Reviewed by: Nelson H. H. Graburn and Ellen Badone. Rain, 55, 11-12.

Morphy, H. (1998). Aboriginal Art A&I (Art and Ideas). London: Phaidon.

Morphy, H., & Perkins, M. (2006). Primitivism, Art, and Artifacts. Malden: Blackwell: 125-128.
Munn‌, N. D. (1986). The Fame of Gawa a Symbolic Study of Value Transformation in a Massim. Cambridge: Cambridge University Press.
‌Morphy, H. (2008). Becoming Art: Exploring Cross-cultural Categories. USA: University of New South Wales Press.
Slillitoe, P. (1988). From Head-Dresses to Head-Messages The Art of Self-Decoration in the Highlands of Papua. Man, 23(2), 298-318.