زیبایی و زشتی در خودتزیینی پوشش زنان عشایر عرب کتی روستای حصار بالای ورامین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده هنر، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران، ایران

10.22059/ijar.2023.358816.459814

چکیده

هدف-خودتزیینی نمادی از باور و ارزش‌های یک جامعه است که امروزه با تغییر حکومت سنتی به مدرن در ایران تغییرات گسترده‌ای را تجربه کرده‌است، اگرچه امروزه مد‌گرایی یکی از مهم‌ترین پدیده‌‌های اجتماعی به شمار می‌آید و پوشش به مثابۀ بدن دوم در تولید و بازتولید هویت نقش دارد اما از دیرباز افراد برای اعلان تعلق یا گسست خود نسبت به ارزش‌های جمعی، سنت، تاریخ و دین از آن بهره می‌بردن.
روش شناسی-از همین روی در این پژوهش تلاش شد تا با روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و رویکردی کیفی و با مطالعۀ میدانی مردم‌نگارانه ( مصاحبه و مشاهده مشارکتی) و همچنین با بهره‌مندی از ادبیات نظری انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی بومی، به واکاوی مولفه‌های زیبایی‌ در خودتزیینی زنان و رابطۀ آن با ارزش‌های جمعی عشایر عرب کتی به عنوان بزرگترین عشایر عرب تهران ساکن در روستای حصار بالای ورامین پرداخته شود. پرسش اصلی مطروحه: زیبایی و زشتی‌ در خودتزیینی زنان عشایر عرب کتی روستای حصاربالای ورامین تابع چه مولفه‌هایی است؟
یافته ها-یافته‌ها نشان می‌دهد که ارزش‌های جمعی و باورهای دینی دو مولفۀ اصلی در شکل‌گیری زیبایی و زشتی پوشش زنانه است، بطوری که زیبایی و زشتی دو بعد مادی و معنوی دارد که زیبایی معنوی بر زیبایی مادی ارجح است و زشتی«مِجیبِر» زمانی پدید می‌آید که فرد در خودتزیینی از ملاک‌ها و ارزش‌های مادی و معنوی جمعی پیروی نکند و متقابلا زیبایی «زِین» زمانی پدید می‌آید که تابع ارزش‌های جمعی و باورهای دینی است و در خودتزیینی زنانه، مولفه‌هایی همچون سن افراد، جایگاه اجتماعی (تاهل یا تجرد)، اقتصادی، ایدئولوژی، ارزش و ضد ارزش در دین (گناه، ثواب، محرم و نامحرم) لحاظ شده و بر رنگ، شکل و جنس پوشش تاثیر می‌گذارد بطور مثال فراخی«واسِعَه» پوشیدگی اندام «سِتر» (تنگ و بدن‌نما نبودن)، بلندی«طَویل»، رنگ خنثی در اجتماع، رنگ مناسب سن افراد« حَسَب الحَیاه» و جنس طبیعی (غیر طبیعی) است که در نهایت مولفه‌های زیبایی در پوشش زنانه  همسو با ارزش‌های جمعی و دینی است که به دو دسته اصلی سنگین« ثَقیل» و سبک «خَفیف»  تقسیم می‌شود و اغلب زنان این روستا تلاش می‌کنند تا خودتزیینی‌شان در حیطۀ خودتزیینی ثقیل قرار گیرد و آنان را«زن زیبای مقبول» بدانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Beauty and Ugliness in the Self-decoration of Women of the Arab Koti Nomads of the Village of Hesar in Varamin

نویسنده [English]

  • Tayebeh Ezatollahinejad
Assistant Professor, Faculty of Art, Research Institute of Culture, Arts and Communications
چکیده [English]

Purpose-In this research, an attempt was made to analyze the factors affecting the beauty and ugliness of the self-decoration of the women of the Arab nomads of Keti, as the largest Arab nomads of Tehran, living in the village of Hesar Balai, with an analytical-descriptive research method and a qualitative approach and with an ethnographic field study (interview and participatory observation).
Methodology-Let's talk about Varamin and use the theoretical literature of anthropology and local aesthetics to add to the richness of the material. In fact, the main question is that the beauty and ugliness of the self-adornment of the Arab nomadic women's clothing of Koti in the village of Hesarbalai in Varamin is subject to what components?
Findings-The findings show that collective values ​​(the result of lived experience throughout history) and religious beliefs are the two main components in the formation of the beauty and ugliness of self-decoration of women's clothing, and women's beauty and ugliness have two material and spiritual dimensions, and among the Arab tribes, most of the beauty is "zain". Spirituality is preferable to material beauty, and "mojer" ugliness appears when a person deviates from collective and religious values ​​in self-decoration, and in return, beauty is defined by subordination to these two components.The self-decoration of women's clothing expresses people's age, social status (marriage or celibacy), economic status, ideological and religious affiliations (sin/reward, mahram/non-mahram), and these components are objectified in clothing through color, shape, and gender

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arab nomads Koti
  • beauty and ugliness
  • self-decoration
  • the village of Hesar on Varamin
  • women
امینی، محمد. (1368). تاریخ اجتماعی ورامین در دورۀ قاجاریه، تهران: بی‌نا.
------------(1384). عشایر منطقه ورامین‌، تهران: مدیریت امور عشایری استان تهران.
ایروانی، محمدرضا. (1385). سنجش میزان گرایش‌های خانوارهای عشایری در زمینه اسکان و مشکلات موجود ( بررسی موردی عشایر عرب جرقویه)، جهاد، آذر و دی، شماره 274: صص. 43-62.
ذکایی، سعید؛ و پنج‌تنی، منیره. (1393). بدن به مثابۀ متن؛ درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران، اطلاعات حکمت و معرفت، بهمن  سال نهم، شماره 11 ، صص. 67 تا 73. 
رامین، علی. (1387). مبانی جامعه‌شناسی هنر، تهران: نشر نی.
رفیقی، سمیه. (1398). نقش بدن زیسته در عینیت بخشی به اعیان از منظر مرلوپونتی، شناخت، شماره 1/81، دوره 12: 71-93.
ستوده، هدایت‌الله. و رنجبر، محمود. (1380). مردم‌شناسی با تکیه بر فرهنگ مردم ایران، تهران: ندای آریانا.شهبازی، عبدالله. (1366). ایل ناشناخته، تهران: نی.فکوهی، ناصر. (1388). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران: نی.
نجفی، محمدعلی(1398)، ایلات ایران، قم: یاس بخشایش.
نصیری و همکاران. (1390). الگویی برای برنامۀ راهبردی سامان‌دهی عشایر استان تهران، بهار، دوره15‌، شماره‌ 1 صص. ‌43-63.
هاشمی، علیرضا. (1392). طایفۀ مستقل عرب کتی بزرگ‌ترین عشایر عرب کوچرو در منطقۀ ورامین تهران، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، بهار و تابستان، دوره سوم، شماره 1 صص. 69 - 90.
Åhrén‌, E. (2009). Death, Modernity, and the Body: Sweden 1870-1940. Sweden: University Rochester.

‌Blocker, H. G. (1995), "The Aesthetics of Primitive Art", Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol. 53 No. 3 pp. 321-323.

‌Boas, F. (1940), Race, Language  and  Culture , New York : THE MACMILLAN‌.
Bourdieu, P. (1984), Distinction. A Critique of the Social Judgement of Taste. London:Routledge.
Coote, J. ( 1989), 'The Anthropology of Aesthetics and the Dangers of "Maquetcentrism"', JASO, Vol. XX, No. 3: 229-43.
Copleston, F. (1994), A History Of  Philosophy, Vol IX, New York: S.J. AN IMAGE BOOK
Eagleton, T. (1990), The Ideology of the Aesthetic, Oxford: Basil Blackwell.
Forge, A.‌(2006), "The AbelamArtist", Howard & Perkins, Morgan, The Anthropology of Art: AReader,(pp.109-121)Malden: Blackwell.
‌Fournier, M. (2006), Marcel: A Biography,  translated by Jane Marie Todd, USA :PRINCETON UNIVERSITY.
Mascia-Lees ,Frances E. (2011), AESTHETICIZATION OF EVERYDAY LIFE,USA, Blackwell Publishing .Ltd.
Hatcher, E. P. (1999) Art as Culture: An Introduction to the Anthropology of Art, London: Bergin & Garvey.
Leach, E. (1958), "Magical Hair",Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Vol. 88 pp. 147-64.
Leach, E. R. (1967),"Aesthetics, in The Institutions of Primitive  Society", edited by E. E. Evans-Pritchard, Oxford: Basil Blackwell: pp. 25-38.
‌Leach,E. (1973), "Levels of Communication and Problems of Taboo in The Appreciation of Primitive Art", Forge    Antony, Primitive Art & Society, New York :Oxford:  pp. 221-234.
‌Maquet, J. (1979), Introduction to Aesthetic Anthpopology‌, Malibu: Undena Publications.
‌Mascia-Lees, F. E. (2011), A Companion to the Anthropology of the Body and Embodiment, USA: Blackwell.
Mauss,  M. (1934)," Les Techniques du corps", Journal de Psychologie, No. 32(3-4). Reprinted in Mauss, Sociologie et anthropologie, 1936, Paris: PUF.
Merleau-Ponty, Maurice, (2000)Phenomenology of Perception. Translated by Donald A. Landes. New York: Routledge.
Morphy‌, Howard (1989), "From Dull to Brilliant: The Aesthetics of Spiritual Power Among the Yolngu ", H, Man, New Series, Vol. 24, No. 1 (Mar): 21-40.
‌Morphy, H. (1992), "Aesthetics in a Cross-Cultural Perspective: some reflections on Native American basketry", JASO  1992, Vol. 23, No.‌1:1-16.
Morphy, H. (2006), "From Dull to Brilliant The Aesthetics of Spiritual Power among the Yolngu", Howard & Perkins   Morgan, The Anthropology of Art: AReader, (pp.302-320) Malden: Blackwell.
‌Mveng, E. (1975), "Probematique d'une esthetique negro-africaine", Ethiopiques, pp. 68-79.
Naidoo, Loshini. (2015), Ethnography: An Introduction to Definition and Method.
Salamone, F. A. (2004), E‌n‌c‌y‌c‌l‌o‌p‌e‌d‌i‌a o‌f religiousrites, rituals, and festivals, New York & London:  Routledge.
‌Synnott, A. ‌and Howes, ‌D. (1992)," From Measurement to Meaning, Anthropologies of the Body", Anthropos, Vol. 87, No. 1./3 pp. 147-166.
‌Van Damme, W. (2010), "Ernst Grosse and the "Ethnological Method" in Art Theory", Philosophy and Literature,Vol 34, No 2, pp. 302-312.