مطالعه انسان شناختی نظام معیشتی هوارنشینی در منطقه هورامان کردستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری تخصصی مردم شناسی، گروه انسان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری گروه انسان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصاد و توسعه

10.22059/ijar.2023.360706.459818

چکیده

در هر جامعه‌ای انسان‌ها، شیوه‌های گوناگونی را برای سازگاری با محیط‌های متفاوتی که در زمان‌ها و مکان‌های متفاوت به آن‌ها دست یافته اند، طراحی کرده‌اند. بدین سان، در مناسبات بین فرهنگ و محیط زیست و تعاملات اکولوژیکی، وظیفه‌ی مردم شناس، تمرکز بر بخش‌هایی از فرهنگ است که ارتباط قویتری با محیط دارند. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه مردم شناختی تعاملات و مناسبات مردمان منطقه هورامان با محیط زیست خود و شیوه های سازگاری با آن می باشد. نوع تحقیق میدانی و روش مورد استفاده در این پژوهش، اتنوگرافی(مردم نگاری) می باشد.
این تحقیق نشان می دهد که اهالی هورامان با توجه به شرایط محیطی خود، سبکی از زیستن را طراحی کرده اند که از آن تحت عنوان هوارنشینی یاد می شود. این نوع از زندگی با جابه جایی و کوچ مردمان این منطقه بین دو نقطه جغرافیایی با اختلاف نسبی ارتفاع همراه می باشد. این جابه جایی، بنابر فشارها و محدودیت های محیطی در زمینه تامین آب مورد نیاز، فرار از گرما و پناه بردن به هوای خنک ارتفاعات و از همه مهمتر تحت تاثیر نیازهای معیشتی ساکنان منطقه انجام می گیرد. که بر اساس مطالعه حاضر، سه الگوی غالب هوارنشینی در منطقه هورامان شاهد هستیم: الگوی اول: هوارنشینی مبتنی بر دامداری(حوزه غربی)؛ الگوی دوم: هورانشینی مبتنی بر باغداری(حوزه شرقی) و الگوی سوم: هورانشینی ترکیبی؛ دامداری-باغداری(حوزه مرکزی).

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Anthropological Study of the Subsistence System of Hawar Neshini in Hawraman Territory

نویسندگان [English]

  • Mansour Mansouri Moghadam 1
  • Aziz Mostafaei 2
  • Jamil Mafakheri 3
1 Ph.D. in Department of Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran
2 Ph.D. Student, Department of Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran
3 Ph.D. Student of Economics and Development Sociology
چکیده [English]

Humans have devised a diversity of ways in order to adapt with different environments found in different eras. Accordingly in the cutural environmnetal , and ecological events and interactions anthropologist's duty is to focus on the parts of the culture that have more powerful communication with the environment.The purpose of the study is an anthropological research on interactions of Hawraman's people and their environment as well as the way they cope with it.The methodology is field research and the way information gathered was anthropological(ethnography).
The study reports that the inhabitants of Hawraman have devised a special type of lifestyle called Hawar Neshini according to their environment and ecology.The lifestyle is defined as migration of Howraman's people between two different areas with different heights.The migration takes place due to environmental limitations and pressures in providing water supply, rescuing from the heat and going to the cooler weather of the heights, and most importantly because of the subsistence needs of the people in this area. In accordance with the study three different types of Hawar Neshini lifestyle can be found in Hawraman: 1.Hawar Neshini based on animal husbandry(western area),2.Hawar Neshini based on gardening(Eastern area) 3.Compound Hawar Neshini based on both animal husbandry and gardening(central area).

کلیدواژه‌ها [English]

  • anthropology
  • cultural adaption
  • hawar neshini
  • Howraman
  • make-and-use production method
ابراهیمی دهکردی، امین. (1393)، بررسی و تحلیل ظرفیت های گردشگری هورامان با تاکید بر خوانش منظر فرهنگی، نشریه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 4(13)،59-77.
امان اللهی بهاروند، سکندر. (1378)، کوچ نشینی در ایران، تهران: نشر آگه
امینی، کورش. (1400)، بررسی نظام های آبیاری و مدیریت اراضی باغ ها منطقه هورامان، مطالعه موردی: باغ های نودشه، نشریه علمی ترویجی مدیریت اراضی، جلد 9،  شماره1.
باقرنسب، محمد. (1390)، مستندسازی دانش بومی باغبانی و فرآورده‌های جنگلی در منطقه اورامان، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمدرضا همزه ای، دانشگاه رازی، دانشکده علوم کشاورزی.
باقری سبزوار، هادی و دیگران. (1387)، معماری روستای پالنگان، محل انتشار: اولین کنفرانس بین المللی سکونتگاههای سنتی زاگرس.
بیتس، دانیل. (1387)، انسان شناسی فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
پیری، محمدباقر. (1398)، مجموعه چهارجلدی تاریخ مفصل کامیاران، جلد اول، جغرافیای تاریخی پالنگان، سنندج: مولف.
حکیمی، امید. (1393)، بررسی رابطه بین جهانی شدن و مقاصد فرهنگی گردشگری در روستای اورامان، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمد نجارزاده، دانشگاه سمنان، دانشکده گردشگری.
دامن باغ، جواد، محمدپور، ریبوار، پیری، سیامک، و قادرمزی، زهره. (1392)، گردشگری روستایی با تاکید بر فرهنگی قومی(مطالعه موردی: روستای اورامان تخت)، اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و میحیط زیست.
رحمانی، خلیل، پورطاهری، مهدی و رکن الدین افتخاری، علیرضا. (1392)، برنامه ریزی راهبردیِ توسعة گردشگری مذهبی در مناطق روستایی: مطالعة موردی روستاهای دارای مکان‌های مذهبی اورامان تخت، نجار و هجیج، برنامه ریزی و آمایش فضا، 17(1)، 43-64.
رزاق پور، ناهید و تورج روشنایی بدر. (1394)، بررسی تاثیر اقلیم بر شکل‌گیری الگوی بومی معماری پایدار (نمونه‌ی موردی روستای اورامان)، محل انتشار: همایش ملی معماری شهرسازی عمران و گردشگری توسعه پایدار شهری
رسول پور، هژیر. و طهماسبی، ارسلان. (1395)، بررسی نقش عوامل زیست اقلیمی بر شکل‌گیری مساکن روستایی اورامان (نمونه موردی: روستای اورامان تخت)، ماهنامه جغرافیا، عمران، شهرسازی و معماری، دوره: 20، شماره: 1.
طالب نیا، پویا، سالاری، فیروزه و شمس پیکانی، رومینا. (1400)، بررسی ویژگی های هه ورانشینی در منظر فرهنگی هورامان، مجله منظر، 13(56)، 66-73.
طیب نیا، سیدهادی.، محمدی، سعدی. و منوچهری، سوران. (1395)، تحلیل تاثیرات گردشگری بر کیفیت زندگی روستاییان (مطالعه موردی: بخش اورامان شهرستان سروآباد)، پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 5 (13)، 321-334.
عبادی، هادی.، مصطفایی، عزیز. و خالدی، پوریا. (1400)، درآمدی بر معماری بومی هورامان، نشر دانشگاه رازی کرمانشاه.
غنیان، منصور.، خانی، فضیله. و بقایی، لیلا. (1390)، ارزیابی فضای کارآفرینی در گردشگری روستایی (مورد مطالعه: منطقه اورامان)، فصلنامه پژوهش­های روستایی، 2 (7)، 99-123.
قاسمی، یارمحمد، منصوری مقدم و مفاخری، جمیل. (1399)، تاثیرات فرهنگی گردشگری بر جامعه میزبان (مورد مطالعه: منطقه هورامان استان کردستان)، جامعه شناسی فرهنگ و هنر، 2(1)، 128-152.
کتاک، کنراد فیلیپ. (1386)، انسان شناسی؛ کشف تفاوت­های انسانی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
محمدپور، احمد. (1392)، تجربه نوسازی: مطالعه تغییر و توسعه در هورامان با روش نظریه زمینه ای، تهران: نشر جامعه شناسان.
مرادی، نسرین. (1394)، معماری پایدار در مناطق کوهستانی ایران، محل انتشار: سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری.
منصوری مقدم، منصور. (1396)، مطالعات مردم شناسی هورامان، گزارش طرح پژوهشی مصوب پایگاه منظر فرهگنی هورامان.