روان‌کاوی، انسان‌شناسی و رویکرد فلسفی؛ رهیافت‌های نظری موثر در تکوین مفهوم اجتماعی جنسیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جنسیت و علوم اجتماعی، پژوهشکده مطالعات زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب. قم، ایران.

2 عضو هیات علمی گروه مطالعات علوم اجتماعی و توسعه، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

10.22059/ijar.2023.363545.459836

چکیده

هدف-این پژوهش به هدف شناسایی و توصیف نخستین رویکردهای نظری در روند شکل‌گیری مفهوم جنسیت صورت گرفته است و نشان می‌دهد که تمایز مفهومی جنس و جنسیت مبتنی بر بستر اندیشه غرب در یک دوره 70 ساله شکل گرفته است.
روش شناسی-پژوهش با منظر نظری دیرینه‌شناسی فوکو، روند شکل‌گیری و نخستین ظهوراتِ شکل‌گیری مفهوم جنسیت را تا بستر سازنده آن پیگیری می‌کند و نشان می‌دهد که برایند چه نیروها، نظریه‌ها و روابطی، مفهوم جنسیت را سازمان‌دهی کرده است. دیرینه‌شناسی بر محور مفهوم «امکان» است. به این معنا که پس از کشف نخستین ظهورات تاریخی یک پدیده در پی پاسخ به این سوال است که چگونه این ایده امکان ظهور یافته است؟
یافته ها-بررسی توصیف و تحلیل اندیشه‌های فمینیستی، روانکاوی، فلسفی و دیدگاه‌های کنش پارسونز نشان می‌دهد، یافته‌های انسان‌شناسی و مفاهیم فرویدی نقطه کانونی در بحث‌های جنسیت بوده و بسان حلقه متصله‌ای سایر اندیشه‌ها در باب مسائل جنسیت را به هم وصل می‌کند. الگوی ساختار خویشاوندی در دیدگاه استروس و اصطلاح مبادله زنان به خوبی در ادبیات فمینیستی قبل و بعد از اوکلی نقش مهمی ایفا می‌کند. رویکردهای فلسفی دوبوار نیز اگر چه در سنت نظری هایدگری فهم می‌شود اما تاثیرپذیری از انسان‌شناسی در شکل‌گیری دیدگاه دوبوار نقش مهمی ایفا می‌کند. برایند این نظریه‌ها زمینه‌ساز تمایزات مفهومی در آرای آن اوکلی و تفکیک مفهوم جنس از جنسیت می‌شود. اگرچه مفاهیم نقش و پایگاه پارسونزی و اخلاف او نیز بر این بستر نظری بار می‌شود و نقش‌های جنسیتی و وابستگی آن به موقعیت‌های اجتماعی دو جنس را برجسته می‌سازد. لاکان نیز با بهره‌گیری از ادبیات فرویدی و استروس دیدگاه‌های تازه‌تری در بحث جنسیت خلق می‌کند و ایریگاری با نقد اندیشه‌های سنتی روان‌کاو و فلسفه، پاسخ‌های جدیدتری به تفاوت‌های جنسیتی دارد. در نهایت این که دیدگاه‌های روان‌کاوی فروید، لاکان و لوی استروس با رویکرد انسان‌شناسی سهم عمده‌ای در روند برساخت‌گی جنسیت داشته و موجب شد تا این اندیشه را که نابرابری‌های جنسی واقعیتی طبیعی و غیرقابل تغییر است از اعتبار بیندازد

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Psychoanalysis, anthropology and philosophical approach; Effective theoretical approaches in the development of the social concept of gender

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Zarei 1
  • Mansoureh Zarean 2
1 Assistant Prof, Department of Gender and Social Sciences, Women and Family Studies Research Institute, University of Religions and denominations, Qom, Iran.
2 Department of Social Sciences and Development Studies, Women Research Center, Alzahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose- This research aims to identify and describe the first theoretical approaches in the process of the formation of the concept of gender and shows that the conceptual distinction between sex and gender based on the background of Western thought was formed in a period of 70 years.
Methodology-With the theoretical perspective of Foucault's paleontology, the research follows the process of formation and the first appearances of the formation of the concept of gender to its formative foundation and shows what forces, theories and relationships Brind has organized the concept of gender. Paleontology is based on the concept of "possibility". In the sense that after the discovery of the first historical appearances of a phenomenon, the answer to the question is sought, how did this idea emerge?
Findings-Analyzing the description and analysis of feminist, psychoanalytical, philosophical ideas and the views of Parsons' work shows that anthropological findings and Freudian concepts are the focal point in gender discussions and connect other ideas about gender issues like a connecting link. The model of kinship structure in Strauss' perspective and the term women's exchange play an important role in feminist literature before and after Oakley. Although the philosophical approaches of Debois are understood in Heidegger's theoretical tradition, the influence of anthropology plays an important role in the formation of Debois's point of view. For these theories, it becomes the basis for conceptual distinctions in Oakley's opinion and the separation of the concept of gender from gender. Although the concepts of role and base of Parsonzi and his successors are also loaded on this theoretical platform and highlight the gender roles and their dependence on the social situations of the two sexes. Lacan also creates newer perspectives on gender by using the literature of Freud and Strauss, and Irigaray has newer answers to gender differences by criticizing the traditional ideas of psychoanalysis and philosophy. Finally, the psychoanalytic views of Freud, Lacan and Lévi-Strauss with an anthropological approach had a major contribution in the process of constructing gender and led to discredit the idea that gender inequalities are a natural and unchangeable reality

کلیدواژه‌ها [English]

  • psychoanalysis
  • anthropology
  • Parsons&rsquo
  • action theory
  • de Beauvoir
  • gender
utler, J. (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, New York: Routledge.
Butler, J. (1993). Bodies that Matter. New York: Routledge.
Connell, R. W. (1987). Gender and Power: Society, the Person and Sexual Politics, Polity Press, Year.
De Beauvoir, S. (2007). The Second Sex, (translator Q. Sanavi). Tehran: Tous Publication. (in Persian)
Donovan, J. (2000). Feminist Theory: The Intellectual Traditions, Bloomsbury Academic.
Elliott, A.; Bryan, T. (2013). Profiles in contemporary social theory, (Translator F. Ershad). Tehran: Jame'e Shenasan Publication. (in Persian).
Ezazi, Sh. (2013). Feminism and thoughts, Tehran: RowShangaran and women's studies Publication. (in Persian)
Freud, Z. (2021). Psychoanalytic theory, (H. Peyandeh translator). Tehran: Morwaried Publication. (in Persian)
Heidegger, M.  (1996) Being and Time. ( translated by Joan Stambaugh) Albany: University on New York Press.
Holmes, M. (2008). Gender and everyday life, (Translator M. Labibi), Tehran: Afkar Publication. (in Persian)
Homer, S. (2021). Jacques Lacan. (M. Jafari and S. M. Tahai translator). Tehran: Ghoghnous Publication. (in Persian)
Irigaray, L. (1993). An Ethics of Sexual difference, Carolyn Burke and Gillian C. Gill, Cornell University Press, New York.
Jackson, S. (1998). Contemporary Feminist Theories. Edinburgh University Press.
MacQuarrie, J. (1994). Heidegger and Christianity, Continuum.
Malinowski, B. (2008). sex and repression in savage society, (M. Salasi, translator). Tehran: Saless Publication. (in Persian)
Mead, M. (2019). Coming of age in Samoa : a psychological study of primitive youth for western civilisation, (M. Talebi, translator). Tehran: Pileh Publication.
Michel, A. (1997). Struggle with sexual discrimination, (M. Puyandeh, translator). Tehran: Negah Publication. (in Persian)
Mill, J. S. (2000). On liberty with the subjection of woman, (A. Tabatabai translator). Tehran: Hermes Publication. (in Persian)
Mitchell, J. (1982). 'Introduction I', in J. Mitchell and J. Rose (eds) Feminine Sexuality: Jacques Lacan and the Ecole Freudienne, London: Macmillan.
Oakley, Anne, (1972). Sex, Gender and Society, London: Temple Smith.
Pilcher, J. Whelehan, I. (2004). 50 Key Concepts in Gender Studies. India: Sage
Ramadani, R. and Musa Al-Reza, Gh. (2015). An Introduction to Levi Strauss Structuralism, Tehran: Jihad Daneshgahi Publication. (in Persian)
Ritzer, G. (1998). contemporary Sociological theory, (M. Solasi, translator). Tehran: Entesharaat Elmi Publication. (in Persian)
Ritzer, G. ; Douglas J. g. (2011), Theory of Modern Sociology, (Kh. Mirzaei and A. Lotfizadeh translator). Tehran: Jame'e Shenasan Publication. (in Persian)
Rubin, G. (1975). The Traffic in Women: Notes on the "Political Economy" of Sex. New York and London: Monthly review press,
Scott, J. W (1986) Gender: A Useful Category of Historical Analysis, The American Historical Review, Vol. 91, No. 5. pp. 1053-1075.
Smith, Bonnie, Gender Theory in:
Tong, R. (2014). feminist thought a comprehensive introduction. (Translated by M. Najm-Eraghi). Tehran: Ney Publication. (in Persian)
Wittig, M. (1992) The Straight Mind and Other Essays, Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf.