نشانه شناسی لباس آقایان سریال در چشم باد، با تکیه برآراء رولان بارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد طراحی پارچه ولباس، موسسه آموزش عالی کمال الملک، نوشهر، ایران

2 استادیار موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری، مشهد، ایران، (نویسنده مسئول).

10.22059/ijar.2023.363396.459835

چکیده

هدف-لباس به مثابه­ نظام نشانه­ای، حاوی رمزگان­های متفاوت و چند­لایه، بیانگر مفاهیم و معانی مختلفی می­باشد. یکی از ارکان و لایه­های معنایی مهم در هنرهای نمایشی و سینما، لباس است که در تأویل و تحلیل اثر نقش پررنگ و کلیدی دارد. سریال در چشم باد به عنوان یکی از آثار ماندگار ملی ایران، بازتاب بخش­های مهمی از تاریخ ایران معاصر است و دارای شخصیت­های متعددی است هر کدام از آن­ها به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در خور تأمل بوده و به لحاظ پوشش قابل تحلیل و خوانش هستند. هم­چنین به لحاظ حضور شخصیت­ها در موقعیت­های مکانی و زمانی متفاوت و دارا بودن لباس­های متنوع، می­تواند نمونه خوبی برای خوانش نشانه­شناختی در راستای دست­یابی به مسائل فرهنگی و اجتماعی باشد. نقطه عزیمت پژوهش حاضر خوانش نشانه­شناختی لباس آقایان سریال در چشم باد در پرتو آراء رولان بارت و پاسخ به این پرسش است که طراحی لباس سریال در چشم باد چگونه ویژگی­های شخصیتی، طبقاتی، فرهنگی و اجتماعی افراد را بیان می­کند؟ و چگونه از این رهگذر تغییرات اجتماعی و تفاوت­های فرهنگی را به نمایش می­گذارد؟
روش­شناسی-این پژوهش به لحاظ هدف بنیادی بوده و جهت نیل به اهداف مطرح شده از روش تحقیق توصیفی­تحلیلی استفاده شده و اطلاعات ضروری و مورد­ نیاز به شیوه کتابخانه­ای گردآوری شده ­است. در این راستا انتخاب و گزینش تصاویر از سکانس­ها و فصول مختلف سریال در چشم باد براساس تاکید بر لباس آقایان صورت گرفته و تصاویری ارائه شده است که به بهترین شکل پوشش آقایان را به نمایش گذاشته و جهت تفسیر و خوانش نشانه­شناختی مفید و کارآمد است و در مقیاسی وسیع­تر به شناخت تحولات فرهنگی و اجتماعی منجر می­شود.
یافته­ها-نتایج به دست آمده نشانگر آن است که یکی از عوامل تمایز شخصیت­ها، همین مقوله طراحی لباس بوده که به نوعی مبین تفکرات، دیدگاه­ها، جایگاه اجتماعی افراد، سلایق، نگرش سیاسی و به طور کل نشان­دهنده طبقه اجتماعی آنان بوده و همین مقوله به عنوان عنصری معنادار در معرفی شخصیت­های متفاوت سهیم بوده و علی­رغم رفتار، گفتار و عملکرد هر شخصیت، لباس آن­ها نیز مبین ارتباط شخصیت­ها با فرامتن­های فرهنگی و اجتماعی است و به بهترین شکل بازتابی از شرایط اجتماعی و فرهنگی آن دوران است. طراحی لباس در این سریال توانسته به عنوان یک نظام معنادار، بخش ­های مهمی از طبقات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را به نمایش گذارد و تحولات تاریخی ایران دوره معاصر را نیز بیان کند. به عبارتی جنس، رنگ، مدل و ترکیب­های متفاوت لباس­های بررسی شده، هر کدام دلالت­های معنایی زیادی را در پی­دارد که معرفی­ کننده شخصیت­ ها و طبیعتاً فرهنگ آن برهه تاریخی است. لباس ­های بررسی ­شده مبین منطقه جغرافیایی، دوره تاریخی، طبقه اجتماعی، شغل، خصائص فردی، سلایق، ویژگی­ های اخلاقی و حتی سیرت افراد هستند و توانسته است بازتاب کامل و پویا از شرایط اجتماعی و فرهنگی ایران معاصر در اواخر دوره قاجار و پهلوی را ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The semiotics of men's clothing series In the Eye of the Wind on the opinions of Roland Barthes

نویسندگان [English]

  • Khadijeh Akbari 1
  • Pejman Dadkhah 2
1 Master of textile and clothing design, Kamal-ul-Mulk Institute of Higher Education, Nowshahr, Iran
2 Assistant Professor, Iqbal Lahori Institute of Higher Education, Mashhad, Iran, (corresponding author).
چکیده [English]

Purpose: Roland Barthes, a famous French literary theorist, cultural critic and semiotician, has important works in the field of semiotic analysis of literary texts and cultural phenomena. Among these cultural phenomena, we can mention the clothing system, which can be read as a visual symbolic system. Clothing as a sign contains different and multi-layered codes, expressing different concepts and meanings. One of the important pillars and layers of meaning in performing arts and cinema is clothing, which plays a colorful and key role in the interpretation and analysis of the work. Der Cheshm Bad series, as one of Iran's enduring national works, reflects important parts of contemporary Iranian history and has many characters, each of them is worthy of reflection in terms of social, cultural and political aspects. The cover can be analyzed and read. Also, in terms of the presence of characters in different time and place situations and having different clothes, it can be a good example for semiotic reading in order to achieve cultural and social issues. The point of departure of the current research is the semiotic reading of the men's clothes in Chesh Bad in the light of Roland Barthes' opinions and the answer to the question, how does the design of clothes in Chesh Bad express the personality, class, cultural and social characteristics of people?
Methodology-This research is fundamental in terms of its purpose, and in order to achieve the stated goals, descriptive-analytical research method was used, and essential and needed information was collected in a library manner. In this regard, the selection and selection of images from different sequences and seasons of the series in Eye of the Wind has been made based on the emphasis on men's clothing, and images have been presented that best display men's clothing and are useful for semiotic interpretation and reading. And it is efficient.
Findings- The obtained results show that one of the distinguishing factors of the characters is the category of clothing design, which in a way reflects people's thoughts, views, social position, tastes, political attitude and generally indicates their social class. And this category contributed as a meaningful element in the introduction of different characters and despite the behavior, speech and performance of each character, their clothes also show the connection of the characters with cultural and social metatexts. The clothing design in this series has been able to display important parts of social, political and cultural classes as a meaningful system and also express the historical developments of contemporary Iran. In other words, the gender, color, model, and different combinations of clothes have been examined, each of them has many meanings that introduce the character and culture of that historical period. The examined clothes show the geographical region, historical period, social class, job, personal characteristics, tastes, moral characteristics and even the character of people

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dar Chesh Bad
  • clothing semiotics
  • Roland Barthes
  • cultural semiotics
  • cultural studies
احمدی، بابک.(1399). از نشانه­های تصویری تا متن؛ به سوی نشانه­شناسی ارتباط دیداری، تهران: نشر مرکز.
اسحاقی، مهدیه؛ شریفی­مقدم، آزاده. (1397). «تحلیل نشانه­شناختی یک مجموعه تلویزیونی کودک و بررسی نقش آن در آموزش کودکان (با رویکرد رمزگان بارتی)». دوفصل­نامة علمی پژوهشی تفکر و کودک، 9(1)، 95-144.
اصغرپور، نرگس. (1396). نشانه­شناسی پوشاک دوره صفویه(از دیدگاه رولان بارت)، تهران: موسسه جمال هنر.
بابایی، پروین؛ اکبری، فاطمه. (1393). «بازنمایی عوامل مؤثر بر شکل­گیری پوشاک ایرانیان». نشریه فرهنگ مردم ایران، 38و39،  9-26.
بارت، رولان.(1399). مبانی نشانه­شناسی، مترجمان: صادق رشیدی و فرزانه دوستی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
تاجیک، محمدرضا. ( 1389). «نشانه­شناسی؛ نظریه و روش». پژوهشنامه علوم سیاسی، 5(4)، 7-39.
چندلر، دنیل.(1394). مبانی نشانه­شناسی، مترجم: مهدی پارسا، تهران: انتشارات سوره مهر.
خدادادی مترجم زاده،محمد.(1395). عکس: «چالش دلالت عینی و مفهوم ضمنی». نشریه هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی،21(3) .65-74.
سجودی، فرزان.(1395). نشانه­شناسی کاربردی، تهران: نشر علم.
________(1398). نشانه شناسی: نظریه و عمل: مجموعه مقالات/فرزان سجودی، تهران: نشر علم.
شریفی، غزاله.(1386)، بررسی نشانه شناسی لباس در فیلم­های سینمایی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء-دانشکده هنر، تهران.  
صفری­نژاد، مرضیه.(1392). نشانه شناسی لباس تئاتر، تهران: انتشارات سروش.
عبداللهیان، حمید؛ حسنی، حسین. (1388). «کاربرد رویکرد رولان بارت برای تحلیل نشانه­شناختی بازنمایی گفتمان «ایرانی-اسلامی»در آگهی­های تجاری تلویزیون در ایران». فصلنامه علوم اجتماعی ،47، 125-159.
قاسمیان­دستجردی، پروانه؛ محمدی اردکانی، جوادعلی.(1397).«نقش رنگ سیاه و سفید در طراحی لباس فیلم مبتنی بر نشانه شناسی رولان بارت(مطالعه موردی: فیلم آناکارنینا و بانوی زیبای من)».نشریه هنر های زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی، 24(3)، 73-80 .
گلشن، گلناز.(­1393). لباس در تئاتر، تهران: انتشارات تالار کتاب. 
مونسی­سرخه، مریم. (1391). «بازخوانی نظام لباس ایرانی(با تاکید بر رویکرد پساساختارگرایی بارت)». نشریه پژوهش هنر دانشگاه اصفهان، 2(3). 37-46.