مطالعه مردم‌شناختی موانع اجتماعی و فرهنگی ایجاد زیست شبانه در کلان‌شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

10.22059/ijar.2023.369001.459849

چکیده

هدف: زیست شبانه، دراثر تحولات مربوط به انقلاب صنعتی شکل گرفت و رفته‌رفته تبدیل به نوعی سبک زندگی مدرن شد که تا به امروز تحولات بسیاری یافته و شکل متأخر آن متأثر از تحولات پست‌مدرن است. انسان مدرن که اکنون در موج پسامدرنیته نیز گرفتار است در این مناسبات خود را به‌لحاظ اجتماعی بازتولید می‌کند و همان‌طور که در کلانشهرها اجتماعی می‌شود دست به بازآفرینی عرصه کلان­شهری و مناسبات اجتماعی و فرهنگی آن می‌زند. دراین بین مهمترین این مناسبات، فرافکنی فرهنگ سرمایه داری مدرن و اقتضائات اجتماعی و فرهنگی آن و در نتیجه سبک زندگی مرتبط با آن است. تهران به‌ عنوان پایتخت ایران با وجود ظرفیت‌های فراوان و با جمعیت بیش از هشت و نیم میلیون نفر، فاقد زیست شبانه است. هدف این پژوهش آن است که موانع اجتماعی و فرهنگی ایجاد زیست شبانه در تهران را مورد بررسی قرار دهد.
روش: اطلاعات مورد نیاز به روش مردم‌نگاری و با استفاده از مصاحبه نیمه‌ ساختار‌یافته و مشاهده همراه‌ با ‌مشارکت جمع‌آوری شد. کدگذاری داده‌های مصاحبه در مرحله بعدی منجر به پیدایش مقولاتی شد که در نتیجه‌گیری به تحلیل آن پرداخته‌ایم. این پژوهش در فاصله زمانی بهمن‌ماه 1400 تا فروردین 1401 به روش مردم‌نگاری انجام شده است. برای انجام این تحقیق زیست شبانه اطراف چهار میدان اصلی تجریش، آزادی، پیروزی و شوش به سبب ویژگی‌های فضایی، طبقاتی و فراغتی متفاوت مجموعاً در 20 نوبت مورد مشاهده مستقیم و مشارکتی قرار گرفته‌اند. برداشت‌های هر جلسه میدانی که به‌طور متوسط نزدیک به چهار ساعت طول کشیده است، بر اساس ثبت نکات حاصل از مشاهده، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته ضبط شده و یادداشت‌های میدانی  به‌دست آمده است. مصاحبه‌ها اغلب کوتاه، ناگهانی و تصادفی بوده و تنها در موارد اندکی منجر به قرار بعدی و انجام مصاحبه طولانی‌تر شده است. زمان گفتگوها بین 10 تا 50 دقیقه به‌طول انجامید و این گفتگوها بین ساعات 10 شب تا 2 صبح انجام شد. یادداشت‌های مصاحبه‌ها پس از پیاده‌سازی دقیق، کدگذاری شده و در سطح جمله و عبارت برای هر یک از مصاحبه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته و کدهای مفهومی‌از رونوشت مصاحبه‌ها استخراج شد.
یافته‌ها: پس از کدگذاری مصاحبه‌ها، به 5 مقوله اصلی موانع ایجاد زیست شبانه در شهر تهران دست یافتیم. این مقوله‌ها عبارتند از: فقدان زیرساخت (شامل نورپردازی، حمل و نقل عمومی، پیاده‌راه سازی، راهنمای گردشگری و فضای سبز)، فقدان احساس امنیت (شامل روشنایی، امکان حضور مستقل زنان، امکان حضور خانوادگی، دسترسی به کیوسک انتظامی)، عدم توجه به فرهنگ بومی (شامل توجه به خرده فرهنگ مناطق، عاملیت مراکز مذهبی، علمی و تفریحی هر منطقه)، فقدان مدیریت و برنامه‌ریزی (شامل تسهیل حضور زنان، برنامه ریزی مشارکتی نهادی، نیازسنجی و ایجاد فضا و برنامه، شناخت مصرف فرهنگی-فراغتی، تسهیلات قانونی) و فقدان حس تعلق (شامل احساس فراموش شدگی، به رسمیت شناختن گروه‌های حاشیه‌ای، توانمندسازی، ایجاد برنامه‌های نوستالژیک).

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

مطالعه مردم‌شناختی موانع اجتماعی و فرهنگی ایجاد زیست شبانه در کلان‌شهر تهران

نویسنده [English]

  • Ahmad Naderi
Associate professor, Department of Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
چکیده [English]

Purpose: Nightlife was formed due to the developments related to the industrial revolution and gradually became a kind of modern lifestyle, which has undergone many changes until today, and its late form is influenced by postmodern developments. The modern human, who is now caught in the wave of postmodernity, reproduces himself socially in these relationships and as he becomes socialized in metropolises, he starts recreating the metropolitan arena and its social and cultural relationships. In the meantime, the most important of these relationships is the projection of modern capitalist culture and its social and cultural requirements, and as a result, the lifestyle associated with it. Tehran, as the capital of Iran, despite its great capacities and with a population of more than eight and a half million people, lacks nightlife. The purpose of this research is to investigate the social and cultural barriers to create nightlife in Tehran.
Methodology: The required information was collected by ethnographic method and using semi-structured interview and observation along with participation. The coding of the interview data in the next step has led to the finding of categories that we have analyzed in the conclusion. This research was conducted between February 1400 and April 1401 by ethnographic method. In order to carry out this research, the night life around the four main squares of Tajrish, Azadi, Pizarh and Shush have been directly and collaboratively observed on a total of 20 occasions due to their different spatial, class and leisure characteristics. The impressions of each field session, which lasted nearly four hours on average, were obtained based on recording points from observation, semi-structured interviews, and field notes. Interviews were often short, sudden and random, and only in a few cases led to a follow-up appointment and a longer interview. The conversations lasted between 10 and 50 minutes and these conversations were held between 10 pm and 2 am. After detailed implementation, the notes of the interviews were coded and evaluated at the sentence and phrase level for each of the interviews, and conceptual codes were extracted from the transcripts of the interviews.
Findings: After coding the interviews, we found 5 main categories of obstacles to creating nightlife in Tehran. These categories are: lack of infrastructure (including: lighting, public transportation, sidewalk construction, tourist guide and green space), lack of feeling of security (including: lighting, possibility of independent presence of women, possibility of family presence, access to police kiosk), Lack of attention to local culture (including: attention to regional subcultures, the agency of religious, scientific and recreational centers of each region), lack of management and planning (including: facilitating the presence of women, institutional participatory planning, needs assessment and creating space and program, understanding consumption cultural-leisure, legal facilities) and lack of sense of belonging (including: feeling of being forgotten, recognition of marginalized groups, empowerment, creation of nostalgic programs).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban nightlife
  • Lifestyle
  • Leisure
  • Ethnography
آتشین‌صدف، عبدالرضا و خیری، محمد. (1399). بررسی فلسفی رابطه سبک زندگی، پول و مد از منظر جورج زیمل. پژوهشنامه سبک زندگی، 6(1), 51-67.
دوستی، سمانه، (1401)، امکان سنجی اجرای طرح زندگی شبانه با رویکرد پدیدارشناسی در منطقه 22، معماری شناسی، سال پنجم ، شماره 24
شیخ بیگلو، رعنا، و تبریزی، نازنین. (1395). توسعه گردشگری شبانه شهری در ایران تحلیل مقایسه ای شهرهای اصفهان, تبریز, شیراز, مشهد و یزد. برنامه ریزی منطقه ای، 6(24)، 45-58.
 
Auger, D., Roult, R., and Gravelle, F. (Eds.). (2018). Introduction aux études en loisir. Les éditions Reynald Goulet Inc.
Bammel, G. and Bammel, L.L.B. (1996). Leisure and Human Behavior.3th ed. Boston, USA: Brown and Benchmark Publishers.
Bocock, R. (1993). Consumption and lifestyles. In Robert Bocock & Kenneth Thompson (Eds). Social and Cultural Forms of Modernity. Oxford, UK: Open University Press.
Bourdieu, P. (1984). Distinction, a social critique of the judgement of taste. London: Routledge.
Cockerham, W. C. (1997). The social determinants of the decline of life expectancy in Russia and Eastern Europe: a lifestyle explanation. Journal of Health and Social Behavior, 38(2), 117-130.
Concise Oxford English Dictionary: 11th Edition Revised. (2008). Oxford, UK: Oxford University Press.
Dumazier, Joffer. (1988). La révolution culturelle du temps libre. 1968-1988, Paris, France. Meridians Klincksieck.
Elshater, A., Abusaada, H. (2022). Effects of nightlife activities on urban spaces and design: a case study of Cairo, Egypt. City Territ Archit .9, 5.
Evanse, D. & T. Jackson (2007). Towards a sociology of sustainable lifestyles. Guildford, UK: University of Surrey Press.
Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: self and society in the late modern age. Cambridge: Polity Press.
Giovanardi, M.; Lucarelli, A. and L'Espoir D. P. (2014). Co-performing tourism places: The "Pink Night" festival, Annals of Tourism Research, No. 44, pp. 102–115.
Kreitzman, Leon. (1999). The 24 hour society. London, UK: Profile Books Ltd.
The Cambridge Dictionary of Sociology. (2006). Edited by Bryan S. Turner. Kambridge, UK: Cambridge University Press & Assessment.
Liu, Y., Zhang, Y., Zhang, X. et al. (2023). A geographical perspective on the formation of urban nightlife landscape. Humanit Soc Sci Commun.10, 483.
Merriam Webster Dictionary. (2004). Massachusetts, USA: Merriam Webster Inc.
Ngesan MR, Karim HA, Zubir SS. (2013). Nighttime place identity: the relationship between urban public parks setting and human leisure behavior. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 79: N 2.
Ross, A., & Searle, M. (2019). A conceptual model of leisure time physical activity, neighborhood environment, and sense of community. Environment and Behavior, 51(6), 749–781.
Rowe, David. Et al. 2008. The City after Dark, Cultural Planning and Governance of the Night-Time Economy in Parramatta, University of Western Sydney.
Rowe, David, and Nathaniel Bavinton. (2011). Tender for the night: After-dark cultural complexities in the nighttime economy. Continuum, 25(6): 811-825.
Rowe, David, and Rob Lynch. (2012). Work and play in the city: some reflections on the nighttime leisure economy of Sydney. Annals of Leisure Research, 15: 2.
Shaw, Robert. (2014). Beyond nighttime economy: Affective atmospheres of the urban night, Geoforum, No. 51, pp. 87–95.
Simmel, George, Die Großstädte und das Geistesleben, 2006, Suhrkamp Verlag; 2nd edition
Zaki, S. A. and Ngesan, M. R. (2012). A Future Town Redesigned - How Movement Pattern is affected with the Concept of Night City, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 36, 204-210.