خاطرۀ میرزا؛ میرزا کوچک‌خانِ جنگلی در حافظۀ جمعی گیلانیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

2 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

3 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

4 استادیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

 مقالۀ حاضر به مقایسۀ نسلی خاطرۀ میرزاکوچک‌خان جنگلی در استان گیلان می‌پردازد. در این بررسی از رویکرد حال­گرا و نظریۀ کادرهای اجتماعی حافظه استفاده شده است. جامعۀ آماری این تحقیق ساکنین شهرستان‌‌های فومن، شفت، صومعه‌سرا، تالش، آستارا و توابع آن‌ها بود. روش گردآوری اطلاعات ، روش میدانی و ابزارگردآوری اطلاعات مصاحبه غیرساختمند و عمیق است؛ بدین شکل که از این مناطق با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری و با تبعیت از قاعدۀ اشباع تعداد هفتاد و شش نمونه انتخاب شد و با روش مصاحبۀ غیرساختمند مورد مطالعه قرار گرفت. یافته­ها نشان داد نسل به عنوان یک کادر اجتماعی در جایگاه میرزا در شکل‌دهی حافظۀ جمعی گیلانیان تأثیر دارد. خاطرۀ میرزا در نسل اول انضمامی‌، پراکنده و ترکیب از هم جدایی از روایت‌‌های شفاهی به‌جا مانده از خویشاوندان و افراد محلی است. نسل دوم به دلیل استفاده از رسانه‌‌های رسمی، بهره‌گیری از گفتارهای شفاهی اقوام و بومیان محلی، میرزا را با واقعیت‌‌های تاریخی به‌یاد می‌آوردند و دارای خاطرۀ مؤثّر از میرزا بودند. خاطرۀ میرزا در نسل سوم به دلیل نفوذ فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی در تصویرسازی از میرزا در کنار فقدان منابع اطّلاعاتی در این نسل، به شکل مبهم و اساساً تحت تأثیر رسانه‌‌های ملی بازنمایی شد.در واقع تصویر مبهم و هاله‌ای از میرزا برجای گذاشته است. پس از «نسل»، «دینداری» از کادرهای اجتماعی تأثیرگذار بر حافظۀ جمعی در این پژوهش بود، به نحوی که عدۀ کثیری در یادآوری میرزا به مباحث شرعی یا احکام دینی قیام میرزا اشاره داشتند و مرام و اهداف میرزا را ایجاد حکومت دینی بیان ‌کردند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Memory of Mirzakochak Khan in Collective Memory of Guilani people

نویسندگان [English]

  • Solmaz Avarideh 1
  • Hamid Ebadollahi Chanzanagh 2
  • Hossein Aghajani Mersa 3
  • Mohammad Sadegh Farbod 4
1 PhD Student in Sociology of Culture, Tehran Central Branch of Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of social sciences, Faculty of literature and humanities, University of Guilan, Rasht, Iran
3 Associate Professor and Faculty Member of Social Sciences of Tehran Central Branch of Azad University ,Tehran, Iran.
4 Assistant Professor and Faculty member of Social Sciences of Tehran Central Branch of Azad University ,Tehran, Iran.
چکیده [English]

The current article compares the memory of various generations of Mirzakuchak Khan in Guilan province. This study applies the present-day approach and the theory of social memory frames. 
The residents of Fouman, Shaft, Talesh Astara and their sub-regions form the statistical population. 
A total of 76 samples were selected based on saturation and the method of theoretical sampling, data collected by fieldwork and investigated by using an unstructured interview approach. 
The findings illustrated that generation as a social frame impacts Mirza’s place in forming the collective memory of people in Guilan. The memory of Mirza in the first generation is concrete, scattered or a separated combination of oral narratives of relatives and locals. The second generation recalled Mirza with historical realities, due to use of official media and oral narratives from local communities. The memory of Mirza in the third generation, was represented vaguely and inefficient under the influence of the national media, Movies and TV shows due to the lack of information resources. 
Beside issue of generation, religiosity was another effective social frame affecting the collective memory in this research. Many people pointed that founding a religious system was one of the purpose of his uprising

کلیدواژه‌ها [English]

  • Collective Memory
  • Mirza’ Memory
  • Religiosity
  • Social Frames
  • Generation