تبیین عوامل مؤثر بر اقتصاد دست‌بافته‌های کاربردی عشایر بختیاری در جامعۀ معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته پژوهش هنر، دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه فرش، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشیارگروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

دست‌بافته‌های بختیاری به‌مثابه مصداقی بارز از محصولات فرهنگی و هنری قلمداد می‌شوند که همواره دارای رسالت اقتصادی و ظرفیت بالای درآمدزایی بوده‌اند؛ لیکن با توجه به محدود شدن بازار تقاضا و کاهش دامنه‌ی تولید، امروزه نقش اقتصادی آن‌ها کم‌رنگ گردیده است. درحالی‌که در جامعه امروزی معرفی و بهره‌گیری از تمام یا بخشی از این هنرها در جهت تداوم در نسل‌های بعد، تحکیم هویت بخشی و ترمیم کاستی‌های اقتصادی، تولیدی، بومی و درنتیجه ایجاد توسعه و اقتصادی پایدار به‌ویژه در میان عشایر بختیاری، امری حیاتی به شمار می‌رود. لذا اگرچه امروزه جمعیت عشایر کاهش ‌یافته است لیکن با توجه به تغییر الگوی سکونت و کم‌رنگ شدن دیگر جنبه‌های درآمدزایی، دست‌بافته‌ها یک فرصت و ضرورت اقتصادی برای این جامعه محسوب می‌شوند. بر این مدار اهتمام جدی به مقوله‌ی توسعه‌ی اقتصادی و هنری این بافته‌ها ضرورت می‌یابد. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش عوامل دخیل در اقتصاد دست‌بافته‌ها وابسته به حیطه‌های تولید، توزیع و مصرف، در وضعیت موجود است. روش پژوهش توصیفی_تحلیلی و ازلحاظ ماهیت کیفی است. یافته اندوزی به دو شیوه کتابخانه‌ای و میدانی و تحلیل آن‌ها بر پایه‌ی تحلیل مضمون انجام شده است. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و غیر احتمالی با 34 نفر از تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان، مصرف‌کنندگان و صاحب‌نظران، به روش گلوله برفی مصاحبه صورت گرفته است. حاصل آنکه در جامعه امروزی دست‌بافته‌ها به فراخور وجود مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی و اقتصادی شامل: حقوق پایین بافنده، قیمت بالای بافته‌ها، پایین بودن سطح شناخت و نوع ارائه بافته‌ها، کم‌رنگ بودن نقش ارزش‌ها و فعالیت‌های شبکه‌ای قومی، نقش کارآفرینی، نقش صادرات و تبلیغات، کم‌تر مجال بروز و موفقیت اقتصادی یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Defining the Factors Affecting the Economy of Bakhtiari Nomads Applied Handwoven in Contemporary Society

نویسندگان [English]

  • Neda Kiani Ejgerdi 1
  • Iman Zakariaee Kermani 2
  • Soraya Memar 3
1 Ph.D. Student in Art Research, Faculty of Higher Research in Art and Entrepreneurship, Art University of Isfahan, Isfahan.
2 Assistant Professor of Carpet Department, Faculty of Humanities, Art University of Isfahan, Isfahan
3 Associate Professor of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan
چکیده [English]

Bakhtiari handwoven is considered a clear example of cultural and artistic products that have always had an economic purpose. However, due to the limited market demand and reduced production range, their economic role has diminished today. While in today's society, the introduction and use of all or part of these arts in order to continue in the next generations, strengthening identity, repairing economic shortcomings, production, indigenous, creating development and sustainable economy is especially vital, especially among Bakhtiari tribes. Therefore, serious attention to the economic and artistic development of these weaves is necessary. The purpose of this study is to investigate the role of factors involved in the economy of handwoven dependent on the areas of production, distribution, and consumption in the current situation. The research method is descriptive-analytical and in terms of qualitative nature. Information has been collected in two ways: library and field and their analysis has been done based on thematic analysis. Using targeted and non-probabilistic sampling, 34 people were interviewed by snowball method. As a result, in today's society, handwoven according to the existence of a set of social and economic factors, have less opportunity for economic emergence and success, including low wages for a weaver, high prices of weaves, low level of knowledge and type of presentation of woven products, the low role of values and activities of ethnic networks, entrepreneurial role, the role of exports and advertising.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Art Economics
  • Applied handwoven
  • Bakhtiari Nomads
ایرانی کرمانی، فاطمه، میرتاج‌الدینی، لیلا و یوسفوند، سامان (1391). اقتصاد فرش و بازاریابی جهانی آن. تهران: نور علم.
ابراهیمی ناغانی، حسین (1393). «مقدمه‌ای بر زیباشناسی نقش و رنگ گلیم‌های عشایر بختیاری». نگارینۀ هنر اسلامی، 1، 19-39.
امیرپناهی، محمد (1397). «ساخت اجتماعی بازار؛ تحلیل جامعه‌شناختی پیدایش بازار با تأکید بر بازار بانه در استان کردستان». مطالعات جامعه‌شناختی، 1، 87-115.
افروغ، محمد (1397). «مطالعۀ ساختاری و محتوایی نمکدان‌های بختیاری با تأکید بر طرح و نقش». نامۀ انسان‌شناسی، 27، 63-93.
ــــــــــــ (1395). تأثیر رنگ، طرح، نقش و فنون بافت بر اقتصاد دست‌بافته‌های قشقایی با تأکید بر دو کانون اسکان گل‌افشان و چشمه رحمان. پایان‌نامۀ دکتری. دانشکدۀ صنایع‌دستی. دانشگاه هنر اصفهان.
ــــــــــــ (1394). اقتصاد خلاق و کارآفرینی بومی هنر در دست‌بافته‌های عشایری (قشقایی) با تأکید بر قالی قشقایی. همایش ملی فرش دستباف خراسان جنوبی، دانشگاه بیرجند، 978-996.
 ــــــــــــ (1394). توسعۀ هنری و اقتصادی فرش ایرانی و عشایری با تمرکز بر خلاقیت و جوهر اصالت. همایش ملی فرش دستباف خراسان جنوبی. دانشگاه بیرجند. 170-187.
بازرگان هرندی، عباس (1397). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: دیدار.
بلوکباشی، علی (1382). جامعۀ ایلی در ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
توحیدلو، سمیه (1394). حیات اقتصادی ایرانیان در دورۀ مشروطه. تهران: هرمس.
تیرگر، مونا (1395). اقتصاد هنر در بافته‌های عشایری. هفتمین کنفرانس بینالمللی اقتصاد و مدیریت. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران.
تناولی، پرویز (1383). گبه: هنر زیر پا. تهران: فرهنگسرای یساولی.
ــــــــــــ (1380). نمکدان؛ دستبافته‌های عشایری و روستایی ایران. تهران: نظر.
 ــــــــــــ (1377). تاچههای چهارمحال. تهران: یساولی.
 ــــــــــــ (1377). جل‌های عشایری و روستایی ایران. تهران: یساولی.
 ــــــــــــ (1370). نان و نمک. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ترابی، انسیه و اکبری، فاطمه (1394). «تأثیر عملکرد کانال‌های ارائۀ آثار هنرهای تجسمی بر خلق ارزش». مجموعه مقالات همایش پژوهشی اقتصاد هنر ایران، 61-71.
تراسبی، دیوید (1389). اقتصاد فرهنگ. ترجمۀ کاظم فرهادی. تهران: نی.
خادمی، مهدی و پریخانی، شاهین (1395). استراتژی بازاریابی هنر. تهران: انتشارات سیته.
شش جوانی، حمیدرضا (1386). اقتصاد هنر و کارآفرینی: درآمدی بر آینده‌شناسی تعامل خردهنظام‌های فرهنگ و اقتصاد در ساختار اجتماعی ایران. به سفارش حوزۀ هنری اصفهان و حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، 1-9.
سلطانعلی، آرش (1395). برند و برندسازی: براساس دیدگاه‌های نخبگان برندسازی جهان. تهران: ایدۀ خلاقیت.
شش جوانی، حمیدرضا (1391). کارآفرینی فرهنگی و اقتصاد هنر. اصفهان: طراحان هنر.
عسگری سوادجانی، بهمن و همکاران (1394). سیمای فرهنگ و طبیعت استان چهارمحال و بختیاری. تهران: کریمخان زند.
علوی، عباس (1389). «نقش‌مایه‌های گبه در ایل بختیاری». هنرهای تجسمی نقش‌مایه، 5، 85-90.
کیانی، ندا، زکریایی کرمانی، ایمان و ابراهیمی علویجه، مهدی (1395). «مطالعۀ مردم‌شناسی وریس­بافی عشایر بختیاری». پژوهش‌های ایران‌شناسی، 2، 115-134.
کیانی، ندا (1395). مطالعۀ روابط ساختاری تاچه و نمکدان چهارمحال­وبختیاری با رویکرد انسان‌شناسی هنر. نامۀ انسان‌شناسی، 24، 129-149.
کیانی اجگردی، ندا، زکریایی کرمانی، ایمان و معمار، ثریا (1399). «واکاوی آسیب‌های مرتبط با دست‌بافته‌های عشایر بختیاری در سبک زندگی معاصر با تکیه بر آرای پیر بوردیو». نگارینۀ هنر اسلامی، 20، 117-136.
کبیری، فرانک (1388). «خورجین و گونه‌های مختلف آن در استان چهارمحال و بختیاری». گلجام، 14، 51-68.
گینزبرگ، ویکتور و تراسبی، دوید (1392). اقتصاد هنر. ترجمۀ محمدرضا مریدی و دیگران. مشهد: بدخشان.
ولف، جنت (1387). تولید اجتماعی هنر. ترجمۀ علی رامین، تهران: نی.
 
Heilbrun, J., Gray, C. M. (2011). The Economics of Art and Culture. Cambridge: Cambridge University Press,
UK.