زنان مهاجر افغانستانی در تهران: تجربه‌های زیسته و دسترسی به امکانات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه توسعه و سیاستگذاری اجتماعی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری رفاه اجتماعی، دانشگاه تهران

10.22059/ijar.2023.352195.459784

چکیده

شمار زیادی مهاجر افغانستانی طی چند دهۀ گذشته برای زندگی بهتر یا کار و کسب درآمد در ایران ساکن شده‌اند. آنان پس از سال‌ها حضور در ایران توانسته‌اند تا حدی جای خود را به عنوان اقلیتی با اشتراکات فرهنگی در شهرها و روستاهای کشور پیدا کنند. اما بیشتر افغانستانی‌ها علی‌رغم حضور طولانی مدت و تلاش‌هایی که برای ارتقاء شرایط خود کرده‌اند در گروه‌های حاشیه‌ای و محروم جامعه ایران قرار گرفته‌اند. این مطالعه با بهره‌گیری از مفاهیم شهروندی، تبعیض‌های چندگانه و طرد و ادغام به تحلیل وضع رفاهی و اجتماعی زنان مهاجر افغانستانی در تهران می‌پردازد. طی پژوهش میدانی، از روش کیفی برای فهم شرایط زنان مهاجر افغانستانی در محلات محمودآباد، فرحزاد و باغ آذری در شهر تهران استفاده شده ‌است. به طور مشخص، 20 مصاحبه با زنان افغانستانی و 5 مصاحبه با فعلان مدنی این حوزه انجام شده و نتایج آن‌ها مورد تحلیل قرار گرفته ‌است. در این مقاله، ابتدا ساختار خانوادگی، تحصیلات و اشتغال مهاجران براساس منابع و داده‌های آماری این حوزه و یافته‌های پژوهش در سه محله توصیف و تحلیل می‌شود. سپس، دسترسی محدود زنان مهاجر افغانستانی به خدمات رسمی در کنار وضع شهروندی آنان مورد بحث قرار می‌گیرد. سرانجام، سازوکارهای مواجهۀ آنان با وضع موجود در پیوند با فرایندهای طرد و ادغام برجسته می‌شود، که عمدتاً شامل دسترسی به خدمات ارائه‌شده از سوی موسسات غیردولتی و خیریه‌ها است.

کلیدواژه‌ها


منابع
بنیاد آرمان‌شهر (1400). افغانستان به روایتی دیگر: صداهای مترقی. https://openasia.org/item/23587
سازمان نوسازی شهر تهران (1400)، نقشۀ محلۀ باغ آذری. https://nosazi.tehran.ir/default.aspx?tabid=1093&ArticleId=6679
­ سجادپور، فرزانه و جمالی سوسفی، ابراهیم (1395)، زنان افغان مهاجر و چالش‌های بازگشت به وطن (مطالعۀ موردی: زنان مهاجر افغان ساکن شهر مشهد). پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، 6(2)، 135-155.
شیری، محمد و همکاران(1397). مطالعۀ ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی اتباع غیرایرانی در ایران. پژوهشکدۀ آمار، مرکز آمار ایران.
طاهری‌پور، هما و صباغی، شهلا (1396). بررسی ویژگی‌ها و وضع فعالیت اتباع خارجی در کشور (براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395). مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.9