بررسی معنای مراسم برگزار شده در خانه بنکدار در ایام ماه محرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان

10.22059/ijar.2023.357702.459812

چکیده

در شهر اصفهان در محله‌های قدیمی خانه‌هایی وجود دارد که از دوره قاجار تا کنون مراسم خاصی برای ماه محرم در آنها برگزار می‌گردد. مردم پیش از نماز صبح، از نیمه‌های شب در صف طویل می‌ایستند تا نوبت به آنها برسد و وارد منزل بنکدار شوند. در ورودی و درون خانه نقش‌مایه-هایی ایرانی-اسلامی بر پوش و پرچم دیده می‌شود، همچنین در مراسم برگزار شده در خانه، علاوه بر حضور پیر در کنار روضه خوان، در انتهای عزاداری تابلوی نقاشی برای لحظه‌ای به نمایش عموم گذاشته می‌شود، بنابراین پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که چه ارتباطی میان نقش‌مایه‌های موجود در بنا و مراسم اجرا شده و نمایش تابلو وجود دارد؟ هدف از این پژوهش بررسی معنا در مراسم برگزار شده در خانه بنکدار و ارتباط آن با تزئینات موجود و تابلوی نقاشی است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و اطلاعات پژوهش به شیوه میدانی و کتابخانه‌ای گردآوری شده است. با توجه به آنکه این مراسم، شامل مراحل مختلفی است و لایه‌های گوناگون دارد، ابتدا متن توصیف و سپس معنای پنهان در مراسم بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که مردم برای دریافت و درکی از مراسم باید با آماده ورود به آن محل یا مکان گردند؛ لذا نقش‌مایه‌های موجود، حرکات نوحه‌خوان در مجلس و نمایش تابلو، پیام و نشانی از عالم ملکوت را بیان می‌کند که بدون طی مراحل و درک نقش‌مایه‌ها، این وصول امکان پذیر نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Studying the Semantic Aspects of Religious Ceremonies in ‘Bonakdar House’ During Muharram

نویسنده [English]

  • Sahel Erfanmanesh
Assistant Professor, Faculty of Art and Architecture, University of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]

In the historical neighborhoods of Isfahan City, there are houses where special religious ceremonies held during Muharram from the Qajar era until now. People attend long queues before morning prayer. During the ceremony held in this place, a person who recites religious prayers, called Rozeh-Khan next to an old wise man and a painting work are displayed to the public at the end of the ceremonies, for a brief moment. This study answer the following question: what is the relationship between the motifs in the house on the one hand and the religious ceremony performed and the presentation of painting work on the other hand? The research aims to investigate the meaning of the religious ceremony held in the historical Bonakdar house and its connection with the existing decorations and paintings of the building. This research has adopted a descriptive-analytical method in which research data has been gathered by doing a field study based on the library method. The research findings showed the existing motifs and the specific actions of the mourner in the ceremony and during the display of painting work manifest a divine message, which is not achievable without passing through the spiritual stages and understanding these patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bonakdar house
  • exaltation
  • iconography
  • Muharram month
  • symbol
اتینگهاوزن، ریچارد. (2537)، قالیچه­های شیری فارس، پرویز تناولی و سیروس پرهام، تهران: سازمان جشن هنر.
افروغ، محمد. (1388).عقلانیت در هنر ایرانی (نگاهی به درخت سرو و هویت نگاره­«بته جقه»)، کتاب ماه هنر، 128، 42-47.
پین، مایکل. (1394)، فرهنگ اندیشه­های انتقادی: از روشنگری تا پسا مدرنیته، ترجمه پیام پزدانجو، چاپ پنجم، تهران: مرکز.
ذکاء، یحیی. (1344). تاریخچه تغییرات و تحولات درفش و علامت دولت ایران، مجله هنر و مردم، دوره جدید، (31، 1/32):  21-38.
خزایی، محمد. (1381)، نقش شیر در هنر اسلامی، مطالعات هنرهای تجسمی، 17، 54-57.
ساسانی، فرهاد. (1389)، معناکاوی: به سوی نشانه­شناسی اجتماعی، تهران: علم.
سجودی، فرزان. (1383)، نشانه­شناسی کاربردی، چاپ دوم، تهران: قصه.
سرلو،خوان ادواردو. (1389). فرهنگ نمادها، دکتر مهرانگیز اوحدی چاپ اول، انتشارات دستان. تهران
شوالیه، جان. (1378). فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضائلی، نشر جیحون، تهران
صادقی حسین­آبادی، مجید و عروجی، راضیه. (1385)، «حیرت در عرفان»، نشریه پژوهش­های فلسفی-کلامی، 7(28)، 31-63.
ضیمران، محمد. (1383)، درآمدی بر نشانه شناسی هنر، چاپ دوم. تهران: قصه
عرفان­منش، راهله. (1392). بررسی نقوش سرو، اژدها و پرنده در بقعه متبرکه امامزاده عبدالله شوشتر و خانه بنکدار در دروه قاجار، نخستین کنگره بین­المللی امامزادگان در اصفهان، جلد سوم، 1191-1195.
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1369)، منطق­الطیر، به کوشش احمد رنجبر، چاپ دوم، تهران: اساطیر.
فرنبغ دادگی. (1385). بندهش، ترجمه مهرداد بهار، تهران: توس.
غروی، محمد. (1352). نقوش مذهبی، نشریه بررسی تاریخی، ش4و8.تهران
کوپر، جین. (1380). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، انتشارات فرشاد، تهران .
مصطفوی، حسین. (1362)، رساله لقاءالله، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
لاهیجی، شیخ محمد. (1371)، مفاتیح­الاعجاز فی شرح گلشن راز، با مقدمه کیوان سمیعی، تهران: سعدی.
مختاریان، بهار(1386). پیوند مناره­ها و گنبد با نماد سه­تایی مقدس. سایت انسانشناسی و فرهنگ ایران. تاریخ مراجعه:20/07/1399. قابل دسترس در: https://anthropologyandculture.com.
نامور مطلق، بهمن. (1394)، درآمدی بر بینامتنیت، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن
نامور مطلق، بهمن.  (1397)، درآمدی بر اسطوره شناسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.
ورمازن، مارتین. (1383)، آیین میترا، ترجمه بزرگ نادرزاد، تهران: چشمه.
-هال، جیمز. (1380). فرهنگ نگاره ای نمادها در شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران.
هیلنز، جان راسل. (1373)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، نشر چشمه.
Daneshvari, A. (2011), Of Dragos and Serpents in Islamic Art: Iconographic Study. Cost Mesa, CA: Mazda Publisher.
Fontanille, J.(1988), Semiotique du discours, Pulim, Limoges.
Golan, Ariel. (1991). Myth and Symbol symbolism in prehistoric religions. Jerusalem: A.Golan.
Panofsky, E. (1972), Studies in Iconology. Humanistic Themes in the Art of the Renaissance. Harper & Row. New York.
Van Buren, E. D. (1947). The Guardians of the Gate in the Akkadian Period. Orientalia, NOVA SERIES, 16(3). 312-332.
URL1: ttps://fa.wikishia.net/view