مطالعه انسان شناختی پدیده دعا و دعانویسی در شهرایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مردم شناسی دانشگاه مازندران

10.22059/ijar.2024.379904.459880

چکیده

مردم‌شناسی به عنوان یک علم اجتماعی، به مطالعه‌ی جوامع انسانی و فرهنگ‌ها می‌پردازد. یکی از جنبه‌های مورد بررسی در این علم، باورها و آیین‌های دینی و مذهبی است که دعا و دعانویسی نیز در این حوزه قرار می‌گیرد. دعا در دین رسمی یک عمل عبادی و معنوی است و وسیله ای است برای ارتباط مستقیم با خداوند، ابراز نیازها، و درخواست های فردی و جمعی در نظر گرفته می شود. در دین غیررسمی(یا دین عامیانه) دعا از جایگاهی مشابه با دین رسمی برخوردار است، اما با این تفاوت که در این حالت، دعا راه ارتباطی مستقیم برای ارتباط با خدا، ابراز نیاز و درخواست به شمار نمی آید بلکه معتقدان به دعا، آن را به عنوان باور و عملی در نظر دارند که از طریق قدرت و توانایی شخصیت های تحت عنوان دعانویس، ملا و سید به دنبال تاثیرگذاری بر رویدادهای مختلف زندگی خود و دیگران هستند. به همین دلیل می توان گفت که دعا و دعانویسی موضوعی پیچیده است که در برخی از مواقع شکل جادو به خود می گیرد و در شرایط دیگر، بخشی از باورها و کردهای دینی به شمار می آید.

این تحقیق به بررسی باورها، تنوع دیدگاه‌ها، تفاوت‌های نسلی و جنسیتی، و دلایل مراجعه به دعا نویسان در استان ایلام پرداخته و نقش دعا و دعانویسی در مواجهه با مشکلات مختلف روزمره را مورد بررسی قرار می‌دهد. این پژوهش تلاش دارد تا فهم بهتری از تأثیرات اجتماعی و فرهنگی دعا و دعانویسی در جامعه‌ای خاص به دست آورد.

کار جمع آوری داده ها از طریق مطالعه میدانی(مشاهده جزییات آیین ها، نحوه اجرای دعاها و باورهای مرتبط) و مصاحبه و گفتگو(به منظور دستیابی به دیدگاه ها و تجربیات شخصی افراد و گروه های مختلف) استان ایلام و با تاکید بر شهر ایلام انجام گرفت. در ادامه داده های جمع آوری شده با استفاده از شناسایی تم ها، الگوها و مفاهیم کلیدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که باور به دعا و طلسم پدیده‌ای چندوجهی و پیچیده است که تحت تأثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی و نسلی قرار دارد و به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: مؤمنان به دعا و طلسم، بی‌اعتقادان، و مرددین. افراد با توجه به تجربیات شخصی و محیط اجتماعی خود، دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به دعا و طلسم دارند. تحقیق نشان داد که اعتقاد به دعا و طلسم در نسل‌های قدیم بیشتر از نسل‌های جوان است و زنان بیش از مردان به دعا اعتقاد دارند. عوامل فرهنگی، اجتماعی و تجربیات متفاوت زنان از زندگی، نقش مهمی در این باور دارند. نتایج تحقیق بیانگر آنست که افراد به دلایل مختلفی از جمله حل مشکلات روزمره، مشکلات روحی و روانی، مشکلات خانوادگی و اجتماعی، و بیماری‌ها به دعا نویسان مراجعه می‌کنند. همچنین، دعانویسی در برخی موارد می‌تواند تأثیرات منفی و مخربی نیز داشته باشد. این تحقیق همچنین به تفاوت‌ها و انواع دعانویسان، روش‌های اجرای دعا، مکان‌ها و وسایل مورد استفاده، و پیچیدگی اعمال آنها می‌پردازد و نشان می‌دهد با وجود پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییرات اجتماعی، دعا و دعانویسی همچنان نقش مهمی در فرهنگ و باورهای مردم این منطقه ایفا می‌کنند و این نشان‌دهنده ترکیب عمیق باورهای مذهبی و فرهنگی با نیازهای روانی و عاطفی افراد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Anthropological Study of the Phenomenon of Prayer and Amulet Writing in Ilam City

نویسنده [English]

  • Mansour Mansouri Moghadam
Assistant Professor of Anthropology Department of Mazandaran University
چکیده [English]

Anthropology, as a social science, studies human societies and cultures. One aspect examined in this field is religious and spiritual beliefs and rituals, including prayer and amulet writing. In official religion, prayer is considered a spiritual and worship act and a means for direct communication with God, expressing needs, and making individual and collective requests. In unofficial (or folk) religion, prayer holds a similar status to official religion, but with the difference that in this case, prayer is not seen as a direct communication with God. Instead, believers view prayer as a practice through which the power and abilities of figures known as amulet writers, mullahs, and sayyids influence various life events for themselves and others. Thus, prayer and amulet writing can be seen as complex phenomena, sometimes resembling magic, and at other times being part of religious beliefs and practices.

This research examines beliefs, diversity of perspectives, generational and gender differences, and the reasons for consulting amulet writers in Ilam province. It explores the role of prayer and amulet writing in addressing various everyday problems. This study aims to provide a better understanding of the social and cultural impacts of prayer and amulet writing in a specific society.

Data collection was conducted through field studies (observing ritual details, execution methods of prayers, and related beliefs) and interviews and conversations (to access personal views and experiences of individuals and various groups) in Ilam province, with an emphasis on the city of Ilam. The collected data were analyzed by identifying themes, patterns, and key concepts.

The results of the research show that belief in prayer and amulet writing is a multifaceted and complex phenomenon influenced by social, cultural, and generational factors, categorized into three main groups: believers in prayer and amulets, non-believers, and the undecided. Individuals have different perspectives on prayer and amulets based on their personal experiences and social environments. The research indicated that belief in prayer and amulets is more prevalent among older generations than younger ones, and women believe in prayer more than men. Cultural and social factors and women's varied life experiences play a significant role in this belief.

The results also reveal that individuals consult amulet writers for various reasons, including resolving everyday problems, psychological and emotional issues, family and social problems, and illnesses. Additionally, amulet writing can sometimes have negative and destructive effects. This research also examines the differences and types of amulet writers, the methods of performing prayers, the places and tools used, and the complexity of their actions. It demonstrates that despite technological advancements and social changes, prayer and amulet writing still play a significant role in the culture and beliefs of the people in this region. This indicates a deep integration of religious and cultural beliefs with individuals' psychological and emotional needs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prayer and Amulet Writing
  • Generational Differences
  • Everyday Problems
  • Dangerous Prayers
  • Consequences of Prayer